Stereotypowe postrzeganie alkoholika najczęściej zakłada obraz człowieka na dnie – schorowanego, zaniedbanego, odciętego od kontaktów z bliskimi. A co z osobą, która dobrze wygląda, odnosi sukcesy zawodowe, jest duszą towarzystwa, a jednak nie kontroluje picia? Czy to już alkoholizm?
Spis treści:
1. Jak zachowuje się wysokofunkcjonujący alkoholik?
2. Alkoholizm wysokofunkcjonujący objawy – jak rozpoznać wysokofunkcjonującego alkoholika?
3. Skutki alkoholizmu wysokofunkcjonującego
4. Terapia dla alkoholików wysokofunkcjonujących – gdzie szukać pomocy?
1. Jak zachowuje się wysokofunkcjonujący alkoholik?
Wysokofunkcjonujący alkoholik to osoba, która pozornie prowadzi normalne życie, co więcej często osiąga sukcesy, realizuje codzienne obowiązki, ma znajomych i rodzinę. Jednak w jej głowie nieustannie pojawiają się natrętne myśli na temat alkoholu i przymus, aby go spożywać. Każdego dnia zakłada maskę, która ukrywa nałóg i zdarza się, że realizuje różne zadania, będąc pod wpływem lub rozpoczyna picie w pierwszej wolnej chwili.
Samo określenie „alkoholizm wysokofunkcjonujący” jest bardzo mylące, ponieważ sugeruje, że problem nie jest czymś istotnym. Może dawać przyzwolenie na bagatelizowanie trudności i konsekwencji nałogu alkoholowego takiej osoby. Dlatego należy podkreślić, że taki rodzaj alkoholizmu jest równie niebezpieczny, jak każdy inny. Alkoholik wysokofunkcjonujący stopniowo coraz bardziej podupada na zdrowiu psychicznym i fizycznym, zaczyna stanowić zagrożenie dla siebie i innych, a także traci wszystko to, co wartościowe, bo z czasem konieczność picia staje się najważniejsza.
2. Alkoholizm wysokofunkcjonujący objawy – jak rozpoznać wysokofunkcjonującego alkoholika?
Wiedząc, że taka osoba bardzo dobrze kamufluje swój nałóg, pojawia się pytanie: „Jak rozpoznać wysokofunkcjonującego alkoholika?”.
Otóż istnieje wiele objawów alkoholizmu wysokofunkcjonującego:
- szukanie pretekstu do wypicia alkoholu;
- celebrowanie picia, posiadanie rytuałów z tym związanych;
- spożywanie alkoholu w nieodpowiednich okolicznościach (np. w pracy, podczas prowadzenia auta);
- brak kontroli nad częstotliwością i ilością spożywanego alkoholu;
- picie w samotności, w ukryciu;
- silny niepokój w sytuacji, gdy nie można wypić;
- szukanie pozornie racjonalnych uzasadnień dla swojego picia (np. potrzeba relaksu);
- problemy zdrowotne;
- powolne ograniczanie kontaktu z osobami, które nie piją.
3. Skutki alkoholizmu wysokofunkcjonującego
Osoba, która regularnie spożywa alkohol w nadmiernej ilości, jest narażona na przykre konsekwencje, niezależnie od tego, czy realizuje obowiązki. Zatem skutki alkoholizmu wysokofunkcjonującego będą podobne do tych, z którymi borykają się osoby z „tradycyjną” postacią choroby.
Nałóg alkoholowy ma destrukcyjny wpływ na zdrowie, pojawiają się zaburzenia krążenia, czy układu trawiennego, oddechowego i nerwowego. Alkohol uszkadza wątrobę, trzustkę, czy nerki, może także sprzyjać powstaniu nowotworów. Problemem stają się również procesy poznawcze jak np. myślenie, koncentracja uwagi, pamięć. Osoba ma trudność z szybką reakcją, a ponadto doświadcza zaburzeń równowagi. Dotkliwym skutkiem alkoholizmu wysokofunkcjonującego jest też wzmożona senność, pogorszenie wzroku oraz ograniczone pole widzenia.
Jednak poza objawami cielesnymi zaburzone zostaje funkcjonowanie społeczne, gdyż dochodzi do rozpadu więzi i konfliktów z bliskimi. Niezdolność do zaprzestania picia może być powodem utraty pracy oraz płynności finansowej, czy nawet powodować zadłużenie.
Nadużywanie alkoholu często wiąże się z łamaniem prawa, osoby będące pod wpływem tej substancji w mniejszym stopniu zdają sobie sprawę z potencjalnych konsekwencji swoich działań oraz doświadczają zgubnej pewności siebie. Tak więc wśród alkoholików wysokofunkcjonujących zdarzają się kradzieże, wypadki drogowe lub akty przemocy.
Alkoholizm niekorzystnie oddziałuje też na psychikę, podczas gdy początkowo pozwala się zrelaksować i wiąże się z przyjemnością, tak z czasem może wyzwolić, chociażby zaburzenia nastroju lub zaburzenia lękowe.
Terapia dla alkoholików wysokofunkcjonujących – gdzie szukać pomocy?
Uzależnienie w przypadku alkoholizmu wysokofunkcjonującego jest dostrzegane zwykle znacznie później, ponieważ taka osoba dobrze sobie radzi w różnych sferach życia — sukcesy zawodowe, liczne znajomości, zadbany wygląd, czy fakt posiadania rodziny, z reguły zaprzeczają stereotypowemu obrazowi alkoholika. Tak więc trudno postawić diagnozę, jeśli nie widać problemu, a ani osoby z zewnątrz, ani uzależniony, nie widzą powodów do szukania pomocy. Niestety powoduje to, że osoba taka może otrzymać profesjonalne wsparcie dopiero w chwili, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium.
Skuteczna terapia dla alkoholików wysokofunkcjonujących jednak istnieje. Możliwy jest powrót do zdrowia dzięki psychoterapii, leczeniu w zamkniętym ośrodku, terapii grupowej lub grupie wsparcia. Zastanawiając się, gdzie szukać pomocy, warto rozważyć możliwość połączenia różnych form leczenia, co zwiększy szanse na pokonanie nałogu.
Bibliografia
- Bratkowski, T. Psychologia uzależnień. Pozyskano z: http://tomaszbratkowski.pl/wp-content/uploads/2016/10/Psychologia-uzależnień.pdf [dostęp 03.07.23r.]
- Chodkiewicz, J., Morawska, K. (2019). Alkoholicy wysokofunkcjonujący – odrębny typ? Poszukiwanie wspólnych cech w istniejących typologiach alkoholizmu. Psychiatr Psychol Klin 2019, 19(4), p. 411–417.
- Ryszkowski, A., Wojciechowska, A., Kopański, Z., Brukwicka, I., Lishchynskyy, Y., Mazurek, M. (2015). Objawy i skutki nadużywania alkoholu (Alcohol Abuse: Symptoms and Outcomes). Journal of Clinical Healthcare 1(2015). ARTYKUŁY POGLĄDOWE (REVIEW PAPERS)
- Zaworska-Nikoniuk, D. (2021). Alkoholicy wysokofunkcjonujący – trudności diagnostyczne, charakterystyka i modele leczenia. Resocjalizacja Polska. Polish Journal of Social Rehabilitation, 22/2021.