Mitomania jest uciążliwa nie tylko dla kogoś, kto się z nią zmaga, lecz także dla wszystkich osób nawiązujących kontakt z patologicznym kłamcą. Jednak to coś więcej niż jednorazowe powiedzenie nieprawdy, czy przekoloryzowanie swojej historii, to regularnie powtarzający się wzorzec, który skutkuje poważnymi konsekwencjami i skutecznie zaburza normalne funkcjonowanie na wielu płaszczyznach — relacji interpersonalnych, pracy, czy rozwoju osobistego. W dzisiejszym artykule zgłębimy mechanizmy tego zjawiska oraz jego skutki dla jednostki i otoczenia.
Spis treści:
2. Jakie są przyczyny patologicznego kłamania?
4. Czy mitomania to choroba? Czy można ją wyleczyć?
1. Co to jest mitomania?
Mitomania, znana także jako patologiczne kłamstwo, czy pseudologia jest sytuacją, w której ktoś nie panuje nad swoją skłonnością do opowiadania zmyślonych, nieprawdziwych lub wyolbrzymionych historii. Aby zrozumieć, co to mitomania, należy wiedzieć, że u osoby występuje skłonność do kłamstw na temat własnej osoby, swoich przeżyć, czy osiągnięć — mitomani często rozwodzą się nad fantastycznymi, czasem wręcz brzmiącymi jak scenariusz filmu, opowieściami, nie zważając na fakt, że nie mają nic wspólnego z prawdą. Niestety wpływa to negatywnie na ich życie społeczne, zawodowe i emocjonalne.
2. Jakie są przyczyny patologicznego kłamania?
Omawiając temat mitomanii, trudno nie zacząć się zastanawiać, jakie są przyczyny patologicznego kłamstwa. Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, jednak można wyróżnić pewne czynniki ryzyka, sprzyjające występowaniu tego zaburzenia. A są nimi przykładowo:
- doświadczenie traumy (np. śmierć bliskiej osoby, przemoc);
- obecność chorób i zaburzeń psychicznych (np. schizofrenia, narcystyczne zaburzenie osobowości, borderline, antyspołeczne zaburzenie osobowości);
- doznanie urazów mózgu;
- obecność zaburzeń zachowania;
- sposób wychowania oraz częsta obecność kłamstwa w domu rodzinnym;
- schorzenia ośrodkowego układu nerwowego (np. infekcje).
Każdy przypadek patologicznego kłamstwa wymaga indywidualnej diagnostyki, która pozwoli dotrzeć do źródła problemu oraz określić przyczyny mitomani, ponieważ zdarza się także, że nie ma jednego powodu, a to połączenie różnych czynników, czy sytuacji prowadzi do rozwoju nieprawidłowego zachowania.
3. Jak objawia się mitomania?
Z reguły, gdy poznaje się mitomana, jego opowieści robią na słuchaczu wrażenie — są bardzo emocjonalne, pełne zwrotów akcji i niesamowitych doświadczeń. Co ciekawe, często początkowo nie wzbudzają podejrzeń, a dopiero na późniejszym etapie znajomości pojawia się podejrzenie, że osoba może mówić nieprawdę.
Jakie są objawy mitomanii?
- Wyolbrzymianie, koloryzowanie swoich opowieści — w wielu sytuacjach, w każdej opowieści mitomana jest ziarno prawdy, jednak historie są bardzo ubarwione o wątki, które nie miały miejsca.
- Świadomość, że się kłamie — patologiczny kłamca z reguły wie, że mówi nieprawdę, jednak nie może się oprzeć nieodpartej chęci, aby i tak opowiedzieć zmyśloną wersję zdarzeń.
- Usprawiedliwianie kłamstw — w chwili, gdy mitoman zostanie oskarżony o kłamstwo, nie przyznaje się do niego, a zamiast tego brnie w nie dalej, próbując wybrnąć z sytuacji i uniknąć zdemaskowania.
- Kłamstwa w wielu strefach życia — prywatnych i zawodowych.
- Próba zaprezentowania siebie w jak najlepszym świetle — kłamstwa często mają służyć uwydatnieniu własnych zasług, umiejętności, urody, a jednocześnie umniejszanie roli i osiągnięć innych osób.
To, jak objawia się mitomania, może także w dużym stopniu zależeć od indywidualnych cech i doświadczeń życiowych osoby, która się z nią zmaga.
4. Czy mitomania to choroba? Czy można ją wyleczyć?
Formalnie, na ten moment mitomania to nie choroba psychiczna, co jednak nie umniejsza skali trudności i cierpienia, które wywołuje zarówno u mitomanów, jak i ich najbliższych. Wiele osób, zwłaszcza pozostających w relacji z kimś ujawniającym objawy mitomanii, zastanawia się, czy można ją wyleczyć i powstrzymać kogoś przed patologicznym kłamstwem. Z pewnością należy zacząć od konsultacji ze specjalistą, jakim jest psychoterapeuta, czy psychiatra, którzy na podstawie wywiadu z pacjentem mogą postawić trafną diagnozę, aby następnie zaproponować odpowiednie działania terapeutyczne. Z pomocą przychodzi psychoterapia, dzięki której możliwe jest znalezienie źródeł trudności oraz zmiana szkodliwych wzorców zachowania, a jeśli pojawiają się współtowarzyszące objawy chorobowe np. depresji, lęku — dobrze włączyć też leczenie farmakologiczne, polepszające ogólne samopoczucie psychiczne.
Bibliografia
Mitomania – pomiędzy realnością a fikcją. Pobrano z: https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/mitomania-pomiedzy-realnoscia-a-fikcja [dostęp 08.04.2023r.]
- Witkowski, T. (2003). Kłamcy patologiczni. Czasopismo: Niebieska Linia, Numer: 5.