Relacja terapeutyczna – opis relacji terapeutycznej

Relacja terapeutyczna w psychoterapii jest kluczowym aspektem procesu leczenia, który odgrywa istotną rolę w osiąganiu pozytywnych efektów i zmian. Na czym dokładnie polega i jak powinna być? Odpowiedź przyniesie poniższy opis relacji terapeutycznej. Zapraszamy!

Spis treści:

1. Relacja terapeutyczna w psychoterapii definicja.
2. Czy bliska relacja terapeutyczna jest wskazana?
3. Warunki dobrej relacji – jakie powinny być granice w relacji terapeutycznej i czym jest dystans w relacji terapeutycznej?
4. Jakie mogą być trudności w relacji terapeutycznej?

1. Relacja terapeutyczna w psychoterapii definicja

Relacja terapeutyczna w psychoterapii to specjalna więź, która powstaje między terapeutą a pacjentem i ma istotne znaczenie dla skuteczności całego procesu. Definicja wskazuje, że jest to interakcja oparta na zaufaniu, empatii, akceptacji i autentyczności. Prawidłowo zbudowana relacja terapeutyczna pozwala pacjentowi na m.in.: zdobywanie wglądu w siebie, budowanie zdrowych relacji, naukę radzenia sobie z problemami, czy osiąganie innych, pożądanych zmian.

2. Czy bliska relacja terapeutyczna jest wskazana?

Udając się na psychoterapię, wiele osób wyobraża sobie, że będzie mogło porozmawiać z terapeutą jak z przyjacielem, który udzieli profesjonalnej porady. Okazuje się jednak, że bliska relacja terapeutyczna nie jest wskazana, ponieważ prowadzi do rozmycia granic między prywatnym związkiem a spotkaniami nastawionymi na pomoc. Pojawia się konflikt ról, powodujący liczne problemy etyczne, a konsekwencją takiego spoufalania się może być cierpienie osoby która przyszła po pomoc — jej problemy pozostaną nierozwiązane. Nadmiernie zaangażowany emocjonalnie psychoterapeuta nie jest obiektywny, rozpraszają go własne potrzeby. Co oznacza, że wchodząc w bliską relację, automatycznie będzie oczekiwać on wzajemności w postaci zainteresowania ze strony pacjenta. Należy wspomnieć, że dalej taka bliska relacja terapeutyczna jest niesymetryczna, czyli terapeuta wie więcej o przeżyciach drugiej strony, co może wywoływać lęk przed oceną i wykorzystaniem tych informacji. Co więcej, ze względu na przebyty proces, nie zaleca się bliskiej relacji nawet po zakończeniu psychoterapii.

3. Warunki dobrej relacji – jakie powinny być granice w relacji terapeutycznej i czym jest dystans w relacji terapeutycznej?

Podstawowe warunki dobrej relacji terapeutycznej wyznaczają zasady etyczne, które specjalista musi przestrzegać, tak więc kluczowe znaczenie ma:

• działanie dla dobra pacjenta i nieszkodzenie mu;
• poczucie odpowiedzialności wobec pacjenta i społeczności;
• uczciwość zawodowa;
• sprawiedliwość;
• szanowanie praw i godności człowieka.

Relacja psychoterapeutyczna w swej naturze jest silna, oparta na zaufaniu, zrozumieniu, akceptacji i wzajemnym poszanowaniu. Należy podkreślić, że kontakt terapeuty i pacjenta jest specyficzny, czyli różni się od tego z rodziną, czy znajomymi, gdyż powinny zostać określone pewne granice w relacji terapeutycznej. Trzeba pamiętać, że terapia to usługa, a nie spotkanie towarzyskie. Z reguły objęta jest ona formalną umową w postaci kontraktu, określającego konkretny cel, plan działania, role uczestników, granice i zobowiązania. Jednak cały proces jest nastawiony na pomoc w rozwiązaniu trudności danej osoby, zatem psychoterapia z zasady powinna być jednostronna, czyli koncentrować się wyłącznie na pacjencie i jego sprawach, doświadczeniach oraz emocjach.

Profesjonalne podejście osoby prowadzącej psychoterapię zakłada dystans w relacji terapeutycznej. Oznacza to brak nadmiernego zaangażowania emocjonalnego, czy tworzenia relacji wybiegającej poza gabinet i czas sesji. Jest to zalecane, ponieważ relacja terapeutyczna ma intymny charakter, a pacjent często omawia bardzo prywatne wątki swojego życia, co wiąże się z wyzwoleniem emocji. W obliczu tego jest on szczególnie narażony na doznanie zranienia, podczas gdy psychoterapia powinna pomagać, a nie przysparzać osobie dodatkowych zmartwień.

4. Jakie mogą być trudności w relacji terapeutycznej?

Przede wszystkim należy podkreślić, że trudności w relacji terapeutycznej mogą wynikać zarówno ze strony pacjenta, jak i psychoterapeuty.

Pacjenci, którzy dystansują się, nie chcą odpowiednio się zaangażować w cały proces lub unikają odpowiedzialności za swoje czyny, utrudniają nawiązanie odpowiedniej relacji. Także brak określenia potrzeb i oczekiwań może być niekorzystną sytuacją w kontekście rozwiązywania trudności życiowych w gabinecie specjalisty. Często problemem jest niechęć do ujawniania procesów psychicznych i emocji, co często wynika z braku poczucia bezpieczeństwa lub kwestionowania słuszności całego procesu.

Z kolei po stronie psychoterapeuty pojawiają się przeszkody w postaci niedostatku odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w pracy z pacjentem, które skutkują niekompetencją. Karygodnym błędem jest również nieprzestrzeganie zasad etycznych, objawiającym się jako np.: dominacja, omawianie swoich spraw, okazywanie zdenerwowania, czy brak zaangażowania. W sytuacji, gdy terapeuta nie zachowuje obiektywnej postawy, a trzyma się wyłącznie swoich założeń na temat pacjenta, bez uwzględniania jego przeszłości, to także trudno zrobić postępy. Psychoterapeuta nie powinien sugerować, czy narzucać własnej wizji i rozwiązań, gdyż pacjent powinien sam dojść do określonych wniosków, zgodnych z jego postrzeganiem świata.

Bibliografia

• Czabała, J., Sass-Stańczak, K. (2015). Relacja terapeutyczna — co na nią wpływa i jak ona wpływa na proces psychoterapii? Psychoter 2015;172(1):5–17
• Fudała, J. (2001). Dystans w relacji terapeutycznej. Świat Problemów, 10.
• Helios, J., Jedlecka, W. (2016). O równości w relacji terapeutycznej ze stanowiska etyki.