Często wyobrażamy sobie, że matka po porodzie wręcz emanuje radością wynikającą z narodzin dziecka, nie mogąc się rozstać z maluszkiem — zresztą taki obraz z reguły pojawia się w reklamach, na social mediach, czy w filmach. Jednak macierzyństwo ma również swoje mroczne oblicze, którego nie pokazuje się już zbyt często, a mowa o depresji poporodowej, która powoduje ciche cierpienie dla wielu kobiet na całym świecie. Przeanalizujemy więc przyczyny, objawy i sposoby radzenia sobie z depresją po porodzie, aby rzucić światło na ważny, ale często bagatelizowany problem zdrowia psychicznego świeżo upieczonych mam. Zapraszamy do lektury.
Spis treści:
- Czym jest depresja poporodowa?
- Depresja po porodzie – jakie są jej przyczyny?
- Jak objawia się depresja poporodowa?
- Jak wpływa na życie matki depresja poporodowa? Jak leczyć? Gdzie szukać pomocy?
- Bibliografia.
1. Czym jest depresja poporodowa?
Depresja poporodowa to znacząco pogorszone samopoczucie psychiczne i fizyczne kobiety, która w niedawnym czasie urodziła dziecko. Zwykle występuje w ciągu pierwszych kilku miesięcy po porodzie i znacząco zaburza normalne funkcjonowanie, w tym także opiekę nad maluszkiem oraz relację z partnerem czy innymi bliskimi osobami. Warto dokonać rozróżnienia między depresją poporodową a tzw. baby blues, który charakteryzuje się mniejszym nasileniem i krótszym występowaniem przykrych objawów po narodzinach jak np. smutkiem, zmęczeniem, niepokojem.
2. Depresja po porodzie – jakie są jej przyczyny?
Stan depresji po urodzeniu pociechy jest złożonym zjawiskiem, które w zależności od kobiety, może mieć inne objawy oraz źródło wystąpienia. Przyjrzyjmy się czynnikom ryzyka, by spróbować odpowiedzieć na pytanie: depresja po porodzie – jakie są jej przyczyny? Wśród możliwych powodów wymienia się:
– brak wsparcia społecznego oraz ze strony bliskich;
– nieobecność ojca dziecka lub zbyt małe wsparcie w trakcie ciąży i już po porodzie;
– trudną sytuację materialną;
– obecność wcześniejszej choroby psychicznej;
– wysoki poziom stresu;
– problemy w rodzinie, związku;
– niską samoocenę, niskie poczucie własnej wartości;
– bycie w nieplanowanej ciąży;
– komplikacje w trakcie ciąży lub porodu;
– pogorszony stan zdrowia dziecka;
– zmiany hormonalne;
– podatność na presję społeczną związaną ze spełnieniem wizji idealnej mamy.
Każdy przypadek depresji poporodowej wymaga indywidualnego podejścia, ponieważ mamy różnią się między sobą cechami osobowości, predyspozycjami, czy doświadczeniami życiowymi.
3. Jak objawia się depresja poporodowa?
Znacząco pogorszona kondycja psychiczna jako reakcja na narodziny dziecka, to poważny problem dla wielu matek oraz ich najbliższych, niestety często pozostaje niezdiagnozowany — dzieje się tak m.in. przez brak świadomości istnienia takiego zjawiska, lecz także przez poczucie wstydu pojawiające się u kobiety, ze względu na jej myśli i zachowanie, a tym samym niechęć do szukania pomocy. Dobrze więc wiedzieć, jak objawia się depresja poporodowa?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na objawy depresji poporodowej jak:
– poczucie przytłoczenia i beznadziei, które może utrzymywać się przez dłuższy czas;
– obezwładniający smutek;
– przemęczenie;
– płaczliwość, często bez widocznego powodu;
– problemy z koncentracją i podejmowaniem decyzji;
– zmiany w apetycie — nadmierny lub brak apetytu;
– trudności z zaśnięciem lub utrzymywaniem snu, nawet gdy dziecko śpi;
– utrata zainteresowania życiem codziennym oraz rzeczami, które kiedyś sprawiały przyjemność;
– myśli samobójcze, o szkodzeniu siebie lub w skrajnych przypadkach nawet o wyrządzeniu krzywdy dziecku;
– lęk o zdrowie dziecka;
– przekonanie o braku kompetencji do pełnienia roli matki;
– niechęć do zajmowania się maluszkiem;
Warto zauważyć, że depresja poporodowa nie jest wyrazem słabości lub odniesienia porażki jako matka. To stan, na którego wystąpienie nie ma się wpływu — może pojawić się niezależnie od wieku, statusu społecznego, czy ogólnych warunków życiowych. Jeśli powyższe objawy opisują Ciebie, to pamiętaj, że to nie Twoja wina i koniecznie poszukaj pomocy u specjalisty oraz najbliższych.
4. Jak wpływa na życie matki depresja poporodowa? Jak leczyć? Gdzie szukać pomocy?
Pogorszone samopoczucie, niechęć do robienia czegokolwiek, a nawet spędzania czasu z dzieckiem to bardzo przykra sytuacja. Niewiele jednak osób wie, jak wpływa na życie matki nieleczona depresja poporodowa, ponieważ w dalszym ciągu, społeczna świadomość na ten temat jest mała. Z tego względu wiele kobiet nie szuka pomocy, której potrzebuje, a także jest stygmatyzowana przez otoczenie jako zła matka, leniwa, czy niedojrzała. Niestety w obliczu zaburzenia nastroju nie jest ona w stanie rozwinąć prawidłowej, pozytywnej relacji z noworodkiem i cieszyć się z tych ważnych, pierwszych chwil razem. Również związek z partnerem, jak i resztą rodziny może ulec pogorszeniu, zwłaszcza gdy nie rozumieją, przez co świeżo upieczona mama przechodzi, a więc nie dodają otuchy w walce o zdrowie.
W przypadku rozpoznania u siebie objawów depresji poporodowej, w pierwszej kolejności należy się zastanowić, gdzie szukać pomocy. Najważniejsze to, aby udać się do specjalisty, posiadającego odpowiednią wiedzę, by postawić rozpoznanie (np. wykorzystując do tego narzędzie diagnostyczne, jakim jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej, czy szczegółowy wywiad). Należy umówić się na konsultację z psychoterapeutą i psychiatrą, ponieważ depresja poporodowa wymaga dwutorowego oddziaływania. Psychoterapia pomoże poradzić sobie z natrętnymi myślami oraz dotrzeć do źródła problemu, a farmakoterapia pozwoli poprawić ogólne samopoczucie. Niezwykle cenne będzie wsparcie ze strony bliskich, którzy rozumiejąc powagę sytuacji, pomogą w opiece nad maluszkiem, zaoferują wspólny czas i rozmowę.
- Golec M., Rajewska-Rager A.,. Latos K., Kosmala A., Hirschfeld A., Molińska-Glura M., Ocena zaburzeń nastroju u pacjentek po porodzie oraz czynników predysponujących do występowania tych zaburzeń. Psychiatry 2016; 13, 1: 1-7.
- Maliszewska K, Preis K., Terapia depresji poporodowej – aktualny stan wiedzy, Ann. Acad. Med. Gedan. 2014, 44, 105-111.