W pracy spędzamy wiele godzin niemal każdego dnia, więc jest to jeden z ważniejszych obszarów naszego życia. Większość osób pragnie czerpać satysfakcję z wykonywanych obowiązków, sukcesów i rozwoju zawodowego. Niestety czasem na drodze do tego staje wypalenie zawodowe. Czym jest, jakie są objawy i jak sobie z nim poradzić? Zapraszamy do przeczytania poniższego wpisu!
Spis treści:
1. Co to jest wypalenie zawodowe? Syndrom wypalenia zawodowego
2. Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
3. Etapy, fazy i skutki wypalenia zawodowego
4. Jak pokonać wypalenie zawodowe? Leczenie syndromu wypalenia zawodowego
1. Co to jest wypalenie zawodowe? Syndrom wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe, znane również jako syndrom wypalenia zawodowego, to zjawisko dotykające pracowników w różnych branżach, chociaż przyjęło się, że narażone na nie są najczęściej osoby, które zawodowo spędzają dużo czasu z innymi oraz często muszą działać pod presją czasu. Przykładem może być wypalenie zawodowe nauczycieli czy pielęgniarek.
Z definicji jest pogorszonym stanem psychicznym, wynikającym z chronicznego narażenia na stres związany z pracą, który nie został zneutralizowany odpowiednimi strategiami radzenia sobie. Osoby z wypaleniem zawodowym często doświadczają zmęczenia psychicznego, emocjonalnego wyczerpania, a także obniżenia satysfakcji z pracy.
2. Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
Każdy inaczej może przeżywać wypalenie zawodowe, objawy wypalenia zawodowego będą więc zależne od indywidualnych predyspozycji, przyczyny wystąpienia syndromu, możliwości otrzymania wsparcia, a także ogólnej sytuacji życiowej.
Głównymi symptomami wskazującymi na wypalenie zawodowe będą:
- negatywne nastawienie do pracy, przykre emocje z nią związane;
- niepokój i lęk;
- zmniejszone zaangażowanie i motywacja;
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych;
- niskie poczucie własnej wartości;
- obwinianie innych;
- ciągły stres;
- brak siły do działania;
- izolowanie się od innych;
- niewyjaśnione bóle w ciele;
- pogorszenie pamięci, koncentracji uwagi, logicznego myślenia;
- ucieczka od problemów w substancje psychoaktywne lub inne szkodliwe sposoby rozładowania napięcia.
3. Etapy, fazy i skutki wypalenia zawodowego
Zgodnie z koncepcją psychologiczną Christiny Maslach, kolejne etapy, fazy i skutki wypalenia zawodowego obejmują:
• Wyczerpanie emocjonalne – osoby dotknięte wypaleniem zawodowym doświadczają uczucia wyczerpania i braku energii zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i fizycznym. Mogą odczuwać chroniczne zmęczenie, drażliwość, a także mieć problemy z koncentracją.
• Depersonalizacja – dystansowanie się od innych ludzi, w tym od klientów, pacjentów, czy współpracowników. Osoby z wypaleniem zawodowym mogą przejawiać cynizm, oziębłość emocjonalną i utratę zainteresowania innymi ludźmi.
• Obniżenie poczucia osiągnięć – osoby z wypaleniem zawodowym mogą odczuwać brak satysfakcji z wykonywanej pracy, utratę zainteresowania nią, a także obniżenie poczucia własnej wartości w kontekście zawodowym.
4. Jak pokonać wypalenie zawodowe? Leczenie syndromu wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe jest poważnym problemem, który niekorzystnie wpływa na całe życie. Ciągłe zmartwienia z powodu pracy przekładają się na pogorszenie relacji oraz stanu zdrowia – zarówno psychicznego, jak i fizycznego.
Niestety zwykle nie mija ono samo, więc konieczne jest leczenie syndromu wypalenia zawodowego pod okiem profesjonalisty. Metodą, która pomaga pokonać wypalenie zawodowe, jest psychoterapia – stacjonarna lub online. Ważne, aby była prowadzona przez doświadczonego specjalistę, który pomoże odkryć źródła trudności, a także wskaże możliwe drogi do przezwyciężenia problemu i nauki zdrowego radzenia sobie ze stresem oraz presją.
Jeśli objawy lęku lub depresji spowodowane wypaleniem zawodowym utrudniają funkcjonowanie, dobrze jest też zgłosić się do lekarza psychiatry, który dobierze odpowiednią farmakoterapię. Wprowadzenie leków zmniejszy intensywność przykrych objawów, co pozwoli lepiej skoncentrować się na przepracowaniu kryzysu.
Nie można również zapomnieć, aby dbać o swoje potrzeby – wysypiać się, uprawiać sport, jeść zdrowo oraz znajdować czas na relaks i czas z najbliższymi. Pomocna bywa też samoobserwacja, czyli rozpoznawanie swoich emocji w reakcji na konkretne sytuacje.
Warto pamiętać, że leczenie wypalenia zawodowego to proces, który wymaga czasu i zaangażowania. Ważna jest otwartość na zmiany oraz gotowość do ich wprowadzania w życie.
Bibliografia.
- Cieślak, R., & Knapp, P. (2013). Wypalenie zawodowe: aspekty teoretyczne i badania empiryczne. Polskie Forum Psychologiczne, 18(1), 47-66.
- Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
- Merecz-Kot, D., Andysz, A., & Drabek, M. (2019). Wypalenie zawodowe: diagnoza, przyczyny, zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Sęk, H. (2006). Wypalenie zawodowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.