Emocje są nieodłączną częścią naszego życia, co więcej, nie powinno się ich dzielić na „dobre” czy „złe”, ponieważ każda z nich daje nam istotny sygnał. Informują, że dzieje się coś pozytywnego i przyjemnego lub że sytuacja, w której się znajdujemy, jest dla nas przykra i nieodpowiednia – motywują do rozwoju oraz zmian. Jednak, gdy się ich nie odczuwa, gdy pojawiają się zamrożone emocje, to wówczas trudno o satysfakcję, radość i podejmowanie ważnych decyzji.
Spis treści:
- Zamrożone emocje – przyczyny i skutki tłumienia emocji
- Jakie są objawy tłumienia emocji w sobie?
- Jak przestać tłumić emocje? Jak ustrzec się przed skutkami zamrożonych emocji?
- Gdzie szukać pomocy, gdy nie potrafimy poradzić sobie z tłumionymi emocjami?
1. Zamrożone emocje – przyczyny i skutki tłumienia emocji
Zamrożone emocje to zjawisko, w którym jednostka stara się zahamować, ukryć lub zniekształcić swoje reakcje psychiczne na różne wydarzenia. Jednak warto poznać przyczyny i skutki tłumienia emocji, aby móc sobie z nimi poradzić. Taka strategia wprawdzie daje pozorną ochronę przed cierpieniem, lecz nie pozwala na głębokie, autentyczne przeżywanie różnych doświadczeń.
Zamrożone emocje mogą mieć różne przyczyny jak np. społeczne oczekiwania, wychowanie, czy presja otoczenia, aby zachowywać się w określony sposób. Często są odpowiedzią na obawę przed odrzuceniem, a my wolimy nie okazywać prawdziwych reakcji niż narazić się na krytykę. Nie bez znaczenia są nasze wcześniejsze doświadczenia, a zwłaszcza te traumatyczne, które sprawiły, że emocje stały się obciążające i trudne do zaakceptowania. Innym czynnikiem jest kulturowy wzorzec, że pewne emocje są niepożądane, a więc w rezultacie, często odruchowo i w wyuczony sposób je ukrywamy.
Chociaż tłumienie emocji może wydawać się skutecznym sposobem radzenia sobie ze stresem czy niepokojem, to jednak takie działanie ma swoje skutki. Jednym z nich jest utrata autentyczności. Zamykając się przed trudniejszymi stanami, tracimy możliwość prawdziwego zrozumienia siebie. Ponadto, zamrożone emocje mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Depresja, lęki czy trudności z samoregulacją emocjonalną to tylko niektóre z możliwych konsekwencji.
2. Jakie są objawy tłumienia emocji w sobie?
Tłumienie emocji bardzo często jest procesem, który odbywa się nieświadomie — dzieje się tak w toku codziennego pośpiechu i natłoku zadań, pod wpływem mechanizmów obronnych lub poprzez stosowanie wyuczonych wzorców i schematów postępowania. Skąd zatem mamy wiedzieć, że dotyczą nas zamrożone emocje? Sprawdźmy, jakie są objawy tłumienia emocji w sobie!
Przede wszystkim to zjawisko może odzwierciedlać się na różne sposoby u każdego z nas, zarówno na poziomie psychicznym, jak i fizycznym.
Na poziomie psychicznym, często symptomem takiego procesu jest nadmierna irytacja i frustracja wynikająca z nagromadzenia niewyrażonych reakcji. Z czasem takie “zalegające” emocje mogą prowadzić do utraty kontroli nad sobą i gniewu, nawet z błahego powodu. Objawem tłumienia emocji w sobie jest także poczucie osamotnienia — gdy nie mamy wglądu w siebie, to trudniej nam nawiązywać i utrzymywać głębokie relacje z innymi osobami. Pojawia się problem z wyznaczeniem granic, gdyż po pierwsze nie znamy swoich potrzeb, a po drugie, obawiamy się, że ujawniając swoje emocje, zostaniemy odrzuceni, co z kolei może skutkować tkwieniem w toksycznych znajomościach. Zamrożone emocje miewają również związek z nadmierną kontrolą i perfekcjonizmem w innych aspektach życia, co ogranicza zdolność do beztroskiej radości oraz spontaniczności.
Zamrożone emocje mają niekorzystny wpływ dla zdrowia fizycznego, objawy tłumienia emocji w sobie mogą odzwierciedlać się jako choroby psychosomatyczne, gdyż psychika oddziałuje na ciało. Migreny, bóle brzucha, problemy z układem pokarmowym — to tylko niektóre symptomy wynikające z ignorowania swoich przeżyć wewnętrznych. Możliwa jest także bezsenność z natłoku stłumionych emocji, które umysł próbuje ciągle hamować.
3. Jak przestać tłumić emocje? Jak ustrzec się przed skutkami zamrożonych emocji?
Zamrożone emocje odbierają możliwość, by w pełni doświadczać życia — blokują nie tylko te niepożądane reakcje i myśli, ale przy okazji także te dobre i przyjemne. Dodatkowo nie pozwalają rozwiązać problemów, czy wyjść ze strefy komfortu, aby zmienić coś na lepsze lub się rozwijać. Jak więc poradzić sobie z tym mechanizmem i jak przestać tłumić emocje?
Aby ustrzec się przed skutkami zamrożonych emocji, przede wszystkim należy mieć świadomość, że nie dopuszczamy ich do siebie, a więc najważniejszą sprawą powinna być regularna analiza swojego stanu psychicznego, by móc lepiej siebie zrozumieć — w tym celu warto dać szanse prowadzeniu dziennika emocji, zapisując w nim własne reakcje na różne sytuacje. Takie działania pozwolą zwiększyć naszą inteligencję emocjonalną, czyli zdolność rozpoznawania, rozumienia i wyrażania emocji. Dla wieku osób pomocne jest również praktykowanie mindfulness, medytacji i świadomego oddechu, gdyż zwiększa koncentrację uwagi na obecnym momencie i daje przestrzeń do uporządkowania myśli oraz przetworzenia emocji. Jeśli bezpośrednie wyrażanie emocji wobec innych osób sprawia trudność, to warto poszukać bezpiecznej przestrzeni do tego i spróbować np. ujawnić je poprzez sztukę, pisanie lub ruch. Dobrze także pracować nad zaakceptowaniem, że reakcje emocjonalne są rzeczą naturalną i nie powinno się za nie karać, to cenne informacje o nas samych oraz innych ludziach.
4. Gdzie szukać pomocy, gdy nie potrafimy poradzić sobie z tłumionymi emocjami?
W wielu przypadkach pomoc specjalisty może być nieoceniona. Psychoterapeuci oferują wsparcie i narzędzia, które pomagają przełamać bariery związane ze świadomym odczuwaniem. Terapia pozwala skutecznie odkrywać i analizować swoje przeżycia. Co więcej, daje szansę na naukę zdrowszych mechanizmów radzenia sobie, a więc gabinet psychoterapeuty jest bezpiecznym miejscem, gdzie szukać pomocy, gdy nie potrafimy poradzić sobie z tłumionymi emocjami. Można także pomyśleć o grupach terapeutycznych lub grupach wsparcia, które dają szansę na kontakt z osobami o podobnych trudnościach, a przy okazji praktycznej nauki zarządzania emocjami.
Bibliografia
- Gałuszka ,A. (2012). Emotion – their meaning and tasks. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(1), s.147-159.
- Jankowska, M. (2020). Zarządzanie emocjami. Krok w stronę zdrowia psychicznego. Ośrodek Rozwoju Edukacji.
- Suwalska-Barancewicz, D., Malina, A. (2022). Znaczenie tłumienia ekspresji lęku, smutku i gniewu dla samooceny młodych matek i ich satysfakcji z życia. Psychologia Rozwojowa, 2022; 27(3), s. 73–84.