Sen jest niezwykle ważny dla naszego organizmu oraz psychiki, gdyż pozwala nam odpocząć i się zregenerować po całym dniu aktywności. Niestety wiele osób ma problemy w tym obszarze, a zaburzenia snu utrudniają im normalne funkcjonowanie, powodując m.in.: ciągłe zmęczenie, stres, nerwowość i pogorszoną koncentrację uwagi. Jedno jest pewne, w takiej sytuacji warto rozważyć leczenie zaburzeń snu.
Spis treści:
1. Przyczyny i objawy zaburzeń snu
2. Bezsenność u dorosłych, nastolatków i u dzieci – czym się charakteryzuje i jak można jej zapobiegać?
3. Nadmierna senność – jak rozwiązać problemy z zaburzeniami snu?
4. Czy zaburzenia snu można leczyć? Jeżeli tak, to gdzie?
1. Przyczyny i objawy zaburzeń snu
Prawidłowy sen wpływa zarówno na nasze zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, jest jedną z podstawowych potrzeb fizjologicznych człowieka, której spełnienie umożliwia sprawne funkcjonowanie oraz dobre samopoczucie. Jednak przyczyny i objawy zaburzeń snu nie pozwalają na pełne wykorzystanie swojego potencjału w realizacji codziennych zadań, rozwoju osobistym i zawodowym, co więcej, utrudniają kontakty z innymi oraz budowanie relacji.
Podstawą postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia jest określenie przyczyny zaburzeń snu. W dzisiejszym, zabieganym świecie wiele osób doświadcza trudności w tym obszarze w związku ze stresem i ciągłą presją, co gorsza, idą za tym także problemy psychiczne jak np. depresja, czy zaburzenia lękowe, co tylko pogarsza kondycję zdrowotną. Będąc w ciągłym pośpiechu trudno także o zorganizowany, stabilny styl życia, czasem nasz zegar biologiczny zostaje zaburzony poprzez nieregularne godziny snu, czy pracę zmianową. Także dieta pozostaje nie bez znaczenia — spożywanie nadmiernej ilości kofeiny, alkoholu lub obfitych i tłustych posiłków przed snem, może zakłócić cały proces oraz wpłynąć na jakość snu.
Problemem bywa brak aktywności fizycznej, ciało nie ma szansy na zmęczenie się. Wpływ mają również warunki panujące w sypialni, przykładowo zbyt duży hałas, nieodpowiednia temperatura, czy niewygodny materac. Częstą trudnością jest nadmierne patrzenie na ekran — jego jasność oraz duża ilość bodźców, która dociera do nas z sieci, powodują pobudzenie i konieczność przetworzenia informacji przez mózg. Niekiedy problemy ze snem są objawem innych zaburzeń, zdarza się np. bezsenność lub nadmierna senność w depresji.
Jak wygląda nieprawidłowy sen? Oto objawy zaburzeń snu, na które warto zwrócić uwagę:
Bezsenność — polegająca na utrudnionym zasypianiu lub niemożności zaśnięcia. Jej skutkiem jest zmęczenie i senność w ciągu dnia, a także drażliwość.
Nadmierna senność w ciągu dnia — to sytuacja, gdy osoba ciągle odczuwa zmęczenie, mogłaby przespać większość doby, co zaburza jej efektywność oraz koncentrację na zadaniach.
Bezdech senny — czyli krótkotrwałe zatrzymywanie oddechu podczas snu, niepozwalające na zdrowy wypoczynek.
Koszmary senne — przyczyna ich występowania może być różna, jednak konsekwencją jest niespokojny sen, a także lęk przed zasypianiem.
Nieliniowy sen — objawiający się częstym wybudzaniem, co obniża możliwość do regeneracji.
2. Bezsenność u dorosłych, nastolatków i u dzieci – czym się charakteryzuje i jak można jej zapobiegać?
Bezsenność to utrapienie wielu, niezależnie od wieku. Dotyka zarówno dorosłych, nastolatków, jak i dzieci, wpływając negatywnie na codzienne funkcjonowanie i zdrowie.
Czym się charakteryzuje bezsenność i jak je zapobiegać w zależności od wieku? Przyjrzyjmy się temu bliżej:
Bezsenność u dorosłych często ma korzenie w trudnościach i wyzwaniach życiowych. Presja zawodowa, konflikty rodzinne, a także styl życia mogą oddziaływać na jakość snu.
Z kolei nastolatków bezsenność często związana jest z intensywnym trybem życia, presją szkolną, czy też gwałtownymi zmianami w organizmie, zwłaszcza hormonalnymi.
Natomiast u dzieci bezsenność może wynikać z różnych czynników, włączając w to lęki nocne, stres czy obecność nadmiernie pobudzających aktywności wieczorem. Wspieranie regularności i rutyn w godzinach snu, czytanie przed snem, a także stworzenie bezpiecznego i przyjemnego środowiska snu mogą pomóc w zapobieganiu bezsenności u najmłodszych.
Jak można zapobiegać bezsenności u dorosłych, nastolatków i u dzieci?
Niezależnie od grupy wiekowej istnieje kilka uniwersalnych zasad, które pomagają zapobiegać bezsenności. Przede wszystkim należy zadbać o podstawy zdrowego stylu życia, czyli dbać o zbilansowaną dietę oraz unikać tłustych posiłków, alkoholu czy kofeiny wieczorem. Pomocna jest także aktywność ruchowa w ciągu dnia, która pozwala dotlenić organizm, a także zużyć energię. Dużym problemem w naszych czasach jest także korzystanie z internetu, które bezpośrednio przed snem może powodować pobudzenie. Również stres nie pozwala nam na skuteczny odpoczynek, aby go zmniejszyć, dobrze jest postarać się przydzielić część swoich zadań innym osobom, a także praktykować techniki relaksacyjne jak np. medytacja, joga, czy świadomy oddech.
3. Nadmierna senność – jak rozwiązać problemy z zaburzeniami snu?
Nadmierna senność może przejawiać się na różne sposoby, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Konsekwencją takiego stanu są problemy z koncentracją uwagi, co negatywnie wpływa na realizowanie pracy i obowiązków. Doskwiera także brak energii do działania, a więc i motywacja do podejmowania nowych wyzwań jest niska. Przemęczenie może także dawać sygnały ze strony ciała jak np. zawroty głowy, czy niekontrolowane zapadanie w mikro drzemki w ciągu dnia.
Żeby określić, jak rozwiązać problemy z zaburzeniami snu, warto przede wszystkim rozpoznać ich przyczynę, aby następnie ją wyeliminować. Często źródłem nadmiernej senności jest niewysypianie się w nocy, ale powodem trudności mogą być także niektóre choroby, jak na przykład układu oddechowego, czy nadmierna senność w depresji. Warto tu wprowadzić w życie te same dobre praktyki jak w przypadku bezsenności. Jeśli trudność nie ustanie, należy skonsultować się ze specjalistą.
4. Czy zaburzenia snu można leczyć? Jeżeli tak, to gdzie?
Zaburzenia snu, choć są bardzo problematyczne dla wielu osób, to nie muszą być wiecznym utrapieniem. Istnieją skuteczne metody leczenia, które pomagają poprawić jakość snu i przywrócić równowagę życiową.
W przypadku krótkotrwałych trudności ze snem warto zacząć od zmian w stylu życia. Regularny harmonogram snu, zdrowa dieta i aktywność fizyczna mogą znacząco poprawić ten obszar. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy głębokie oddychanie, również mają pozytywny wpływ.
Jeśli jednak problem się utrzymuje, warto skonsultować się z lekarzem. W niektórych przypadkach może on zalecić farmakoterapię, ale zawsze należy zachować ostrożność, aby uniknąć ewentualnych skutków ubocznych. Można zacząć także od wizyty u lekarza rodzinnego, który pokieruje dalej lub udać się do specjalisty od snu (somnologa), specjalizującego się w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń snu.
U podłoża problemów ze snem mogą także leżeć trudności psychiczne jak np. stres, trauma, zaburzenia nastroju i lękowe — w takiej sytuacji warto pomyśleć o spotkaniu z psychoterapeutą.
W skrócie, zaburzenia snu można leczyć, a ważnym krokiem na drodze do równowagi jest skonsultowanie się z profesjonalistą. Nie bagatelizuj trudności ze snem — lepszy sen to zdrowsze życie.
Bibliografia
- Heitzman, J. (2021). Postępowanie w przypadku bezsenności i zaburzeń snu. Lekarz POZ 3/2021
- Heitzman, J. (2009). Zaburzenia snu – przyczyna czy skutek depresji? Psychiatria Polska
- 2009, tom XLIII, numer 5, s. 499–511
- Siemiński, M., Skorupa, Ł., Wiśniewska-Skorupa, K. (2019). Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej. Część I: Epidemiologia, patomechanizm i diagnostyka bezsenności. Varia Medica 2019, tom 3, nr 2, s. 109–115.