Myśli samobójcze, to temat często trudny do poruszenia i zrozumienia, to subtelna linia między chwilowym przygnębieniem a desperacką decyzją. Pojawiają się w umyśle ludzi w różnych sytuacjach, zazwyczaj, gdy obciążeni są ciężarem trudności życiowych.
Spis treści:
1. Czym są myśli samobójcze i w jakich sytuacjach mogą się pojawić?
2. Myśli samobójcze u nastolatków, dzieci i dorosłych – objawy
3. Jak rozpoznać, że ktoś chce się zabić – jak pomóc osobie z myślami samobójczymi?
4. Czy można poradzić sobie samemu z natrętnymi myślami samobójczymi?
5. Gdzie szukać pomocy, gdy przytłaczają nas myśli samobójcze?
1. Czym są myśli samobójcze i w jakich sytuacjach mogą się pojawić?
Aby wyjaśnić, czym są i jak wyglądają myśli samobójcze, należy przede wszystkim wyjaśnić, że jest to natrętne pojawianie się chęci, pragnienia zakończenia własnego życia. Osoba, która z nimi się zmaga, rozważa lub fantazjuje o swoim końcu pod wpływem poczucia bezsilności i beznadziei. Komuś, kto jest zadowolony ze swojego życia, trudno sobie wyobrazić, czym są myśli samobójcze i dlaczego się pojawiają, może nie pojmować chęci odebrania swojego życia, co tylko pokazuje, że ktoś, kto ich doświadcza, bardzo cierpi i najczęściej zmaga się z tak dużymi trudnościami, że przerastają jego możliwości do poradzenia sobie, a więc zaczyna postrzegać śmierć jako jedyną możliwość zakończenia bólu oraz rozwiązania wszystkich problemów.
Należy zrozumieć, że wiele czynników może prowadzić do wystąpienia natrętnych myśli samobójczych, a z reguły są one efektem współwystępowania różnych powodów i trudności, z którymi osoba samodzielnie nie daje sobie rady. Izolacja społeczna, utrata bliskiej osoby, kryzys finansowy, brak wsparcia, choroby i zaburzenia psychiczne, czy chroniczne problemy zdrowotne to tylko niektóre z potencjalnych przykładów, w jakich sytuacjach mogą się pojawić. Osoby zmagające się z myślami samobójczymi często odczuwają głębokie poczucie bezradności, nie widzą szansy na pozytywną zmianę. Nie doświadczają wsparcia, zrozumienia i empatii, a czasem rozmowa i dobry kontakt z bliskimi mogą znacząco polepszyć samopoczucie poprzez możliwość wyrażenia trudnych emocji, czy podzielenia się doświadczeniami.
2. Myśli samobójcze u nastolatków, dzieci i dorosłych – objawy
Fantazjowanie o odebraniu sobie życia to poważny problem, a uporczywe myśli samobójcze występują u nastolatków, dzieci i dorosłych, co pokazuje, że nie są zarezerwowane tylko dla określonej grupy wiekowej. Należy zrozumieć, że to nie jest wynik kaprysu, a forma desperacji, gdy trudna sytuacja życiowa i brak wsparcia dają poczucie, że to jedyne wyjście, by więcej nie czuć cierpienia.
Objawy myśli samobójczych mogą się różnić w zależności od osoby, często są niezwykle subtelne. Wśród nastolatków z reguły ujawniają się jako nagłe zmiany w zachowaniu, izolacja społeczna, spadek wyników szkolnych lub utrata zainteresowań. Dzieci często nie potrafią wyrazić swoich emocji poprzez słowa, dlatego warto zwrócić uwagę na gwałtowne zmiany nastroju, problemy z jedzeniem czy zaburzenia snu. U dorosłych objawy mogą być bardziej złożone. Społeczne wycofanie, utrata zainteresowań, problem z utrzymaniem stałych relacji, depresyjność i pesymizm, czy znaczny spadek energii mogą być sygnałami.
Jednak niezależnie od wieku, zawsze, gdy widzimy, że ktoś zmaga się z trudnościami, warto porozmawiać i zaoferować swoje wsparcie lub kontakt do specjalisty. To temat, którego nie można zignorować.
3. Jak rozpoznać, że ktoś chce się zabić – jak pomóc osobie z myślami samobójczymi?
Myśli samobójcze są niezwykle przykrym tematem, przyjęło się, że osoba, która mówi o odebraniu sobie życia na głos, nie zamierza faktycznie tego robić, a jedynie pragnie zwrócić na siebie uwagę. Jednak jest to jeden z częściej powielanych mitów, tak więc dlatego bardzo ważne jest, aby dowiedzieć się, jak rozpoznać, że ktoś chce się zabić i jak pomóc osobie z silnymi myślami samobójczymi na czas.
Przede wszystkim pojawiają się zmiany w zachowaniu — może to być nagła apatia, wycofanie, ale też podejmowanie zachowań ryzykownych lub agresja. Czasem sygnałem są skrajne wahania nastroju oraz utrata zainteresowań dotychczasowymi obszarami aktywności jak np. praca, hobby, czy inne obowiązki. Mogą pojawić się komunikaty o tym, że życie nie ma sensu, że osoba czuje pustkę i cierpienie, czy nawet może wprost mówić, że nie chce już żyć. Z drugiej strony widoczna może być również izolacja, mówienie, że wszystko w porządku, mimo że widać po kimś, że stał się inny, inaczej wygląda (np. przestał dbać o higienę i wygląd). Charakterystyczne jest też organizowanie swoich spraw — próba zamknięcia kont w banku, szukanie opieki dla zwierząt lub dzieci, czy rozdawanie i sprzedaż posiadanych rzeczy.
W chwili, gdy dostrzegamy takie sygnały, należy niezwłocznie pomóc osobie z myślami samobójczymi. Przede wszystkim nie wolno tego bagatelizować, umniejszać jej cierpienia czy powodów takiego stanu. Czasami sama gotowość do wysłuchania kogoś i zaoferowanie mu własnego czasu już potrafi zmniejszyć ból psychiczny, dodać otuchy oraz zapewnić poczucie bezpieczeństwa. Ważne, aby taka osoba nie czuła się osamotniona i porzucona, a wiedziała, że w razie potrzeby, może opowiedzieć komuś, co czuje. Niezwykle istotne jest także skierowanie takiego kogoś do specjalisty, czyli psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. W razie bezpośredniego zagrożenia życia należy zadzwonić na numer alarmowy, aby zjawiły się odpowiednie służby.
4. Czy można poradzić sobie samemu z natrętnymi myślami samobójczymi?
Najczęściej u podłoża natrętnych myśli samobójczych leżą bardzo przykre powody, z którymi osoba od dłuższego czasu sobie nie radzi, może ona także cierpieć z powodu depresji lub zaburzeń lękowych. W takiej sytuacji konieczna jest profesjonalna pomoc, aby przepracować głęboko zakorzenione schematy, rozwiązać trudności oraz nauczyć się zdrowych metod poradzenia sobie w kryzysie. Nawet jeśli można samodzielnie poradzić sobie z myślami samobójczymi, to może być to tylko tymczasowe rozwiązanie. Myśli ustępują pod wpływem rozwiązania jednej trudności, jednak gdy pojawi się kolejna, pojawia się nawrót.
5. Gdzie szukać pomocy, gdy przytłaczają nas myśli samobójcze?
Uporczywe myśli samobójcze mogą zwiastować bardzo desperacki krok, jakim jest odebranie sobie życia. Jednak otrzymanie wsparcia to metoda, by poradzić sobie z problemami i wrócić do równowagi. Niestety często podczas kryzysu nie widzi się dostępnych rozwiązań, a to bardzo ważne, aby otrzymać pomoc.
Podpowiadamy więc, gdzie szukać pomocy, gdy przytłaczają nas myśli samobójcze:
Specjalne linie telefonicznej pomocy — dostępne są najczęściej całodobowo i bezpłatnie. Pomocy udzielają tam osoby doświadczone w dodawaniu otuchy osobom z myślami samobójczymi, często są także w stanie wskazać, gdzie szukać pomocy stacjonarnie.
Interwencja kryzysowa — to kilka-kilkanaście spotkań z interwentem, których celem jest przywrócenie stabilności psychicznej poprzez poradzenie sobie z bieżącymi wyzwaniami.
Psychoterapia — pozwala dotrzeć do źródła problemów, wspiera zmianę wzorców myślenia i schematów postępowania, które nie są wspierające, a także uczy radzenia sobie w obliczu trudności.
Organizacje społeczne — czyli różne fundacje, które prowadzą specjalne programy pomocy dla osób z myślami samobójczym.
Numer alarmowy — w nagłej sytuacji można także skontaktować się z numerem alarmowym, a dyspozytor skieruje na podany adres odpowiednie służby ratunkowe.
Rodzina i przyjaciele — warto dać szanse bliskim, ponieważ rozmowa z nimi może pozwolić nam uzyskać inne spojrzenie na naszą sytuację, a razem często łatwiej przezwyciężyć jakąś trudność.
Bibliografia
- Rodziński, P., Rutkowski, K., Ostachowska, A. (2017). Progresja myśli samobójczych do zachowań samobójczych w świetle wybranych modeli suicydologicznych. Psychiatr Pol 2017;51(3):515-530.
- Romaszko, K. ( 2020). Samobójstwa i zachowania samobójcze jako przedmiot zainteresowań nauk medycznych. Definicja, podział i przegląd biomarkerów zachowań samobójczych. Część I. Psychiatryczne i neuroobrazowe markery zachowań samobójczych. Medical Studies/Studia Medyczne 2020; 36 (4): 315–326.