Wydawać by się mogło, że dbanie o swoją dietę oraz jakość spożywanych produktów jest dobrym nawykiem. Nie można jednak mówić o zdrowym podejściu, w chwili, gdy zainteresowanie odżywianiem staje się obsesją i zaczyna niekorzystnie wpływać na wszystkie sfery życia. Niestety tak właśnie się dzieje w przypadku, gdy pojawia się choroba zdrowego odżywiania – ortoreksja.
Spis treści:
1. Zaburzenie odżywiania ortoreksja – na czym polega?
2. Ortoreksja – objawy choroby związanej ze zdrowym odżywianiem.
3. Jakie są przyczyny i skutki ortoreksji?
4. Czy ortoreksję można wyleczyć?
1. Zaburzenie odżywiania ortoreksja – na czym polega?
Ortoreksja nie jest jeszcze tak powszechnie znanym problemem, jak np. anoreksja lub bulimia, więc społeczna świadomość tego zjawiska jest stosunkowo mała. Zaburzenie odżywiania ortoreksja polega na przejawianiu nieprawidłowych zachowań związanych z dietą. Osoba zwraca nadmierną uwagę na to, co je i przy okazji wyklucza kolejne produkty oraz dania, które uznawane są przez nią za niezdrowe. W konsekwencji rozwija ekstremalne i obsesyjne restrykcje żywieniowe, które rzutują na funkcjonowanie społeczne oraz pogorszenie zdrowia.
2. Ortoreksja – objawy choroby związanej ze zdrowym odżywianiem
Zaburzenie odżywiania ortoreksja bywa czasem trudne do rozpoznania, zwłaszcza w czasach, gdy promowany jest zdrowy styl życia i dbałość o prawidłową dietę.
Objawy choroby związane ze zdrowym odżywianiem są jednak bardzo uciążliwe:
- obsesyjne myśli o jedzeniu – spędzanie wielu godzin dziennie na myśleniu o tym, co się zje, jakie zakupy zrobić, czy dane produkty są odpowiednie;
- wykluczanie coraz większej liczby produktów – osoby z ortoreksją eliminują wiele produktów spożywczych, ponieważ uznają je za niezdrowe;
- unikanie jedzenia posiłków, których nie przygotowało się samodzielnie – dzieje się tak przez lęk związany z nieznanym składem dania.
- rezygnacja ze spotkań towarzyskich i izolacja społeczna – z obawy o możliwość zjedzenia czegoś niewpisującego się w dietę oraz poczucie braku zrozumienia nawyków żywieniowych przez innych;
- nieustanne sprawdzanie etykiet produktów – spędzanie dużej ilości czasu na analizowaniu jedzenia;
- silny lęk związany z jedzeniem – a także wyrzuty sumienia po zjedzeniu niedozwolonego pokarmu;
- tolerowanie tylko określonych sposobów obróbki termicznej pożywienia – unikanie innych metod;
- posiadanie rytuałów żywieniowych – np. jedzenie o określonych porach dnia.
3. Jakie są przyczyny i skutki ortoreksji?
Przyczyny ortoreksji są kwestią indywidualną dla każdej osoby, która na nią choruje. Z reguły istotne są czynniki biologiczne, psychologiczne, społeczne, a także wychowanie. U podłoża tego zaburzenia odżywiania leży silne przekonanie, że niektóre produkty są szkodliwe dla zdrowia, w związku z czym pojawia się próba stworzenia idealnej diety korzystnej dla kondycji organizmu. Często za takim zachowaniem stoi też wysoki perfekcjonizm oraz nadmierna potrzeba kontroli. Nie bez znaczenia pozostaje również kontakt ze społecznymi standardami piękna i pożądanymi zachowaniami oraz chęć, by je spełniać. Warto też wspomnieć o nieprzyjemnych doświadczeniach z przeszłości związnych z jedzeniem jak np. zatrucie pokarmowe, obecność alergii.
Zaburzenie odżywania ortoreksja wymusza eliminację coraz większej ilości produktów, co ma niekorzystny wpływ na zdrowie ze względu na niedobory ważnych składników odżywczych. Może pojawić się więc anemia, hiponatremia i niedożywienie. Skutki ortoreksji często także wiążą się ze spadkiem masy ciała oraz utratą tkanki mięśniowej, co wpływa na ogólne osłabienie i pogorszone samopoczucie. Długotrwałą konsekwencją jest zaburzenie pracy organów wewnętrznych i trudne do wyleczenia choroby. Dodatkowo osoba chorująca może cierpieć z powodu zaburzeń nastroju i lękowych, a także samotności, ponieważ na skutek swojej obsesji wycofuje się z relacji. Trudności pojawiają się i w życiu zawodowym, ponieważ nadmierna koncentracja na diecie, nie pozwala się skupić na innych obowiązkach.
4. Czy ortoreksję można wyleczyć?
Ortoreksja jak każde zaburzenie odżywiania niekorzystnie oddziałuje na zdrowie psychiczne i fizyczne, więc z tego względu należy niezwłocznie poszukać profesjonalnej diagnozy oraz pomocy psychologicznej i medycznej.
Żeby wyleczyć ortoreksję, konieczna jest praca z psychoterapeutą, a także dietetykiem lub psychodietetykiem. Wyniszczony i schorowany organizm, pozbawiony niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych wymaga też kontaktu z lekarzem medycyny. Również leczenie farmakologiczne pod nadzorem psychiatry pomaga poczuć się lepiej, zwłaszcza gdy pojawiła się depresja lub zaburzenia lękowe.
Bibliografia
- Dittfeld, A., Koszowska, A., Fizia, K., Ziora, K. Ortoreksja – nowe zaburzenie odżywiania. Pobrano z: https://annales.sum.edu.pl/Orthorexia-a-new-eating-disorder,131472,0,2.html [dostęp 12.09.2023].
- Gortat, M., Samardakiewicz, M., Perzyński, A. (2021). Ortoreksja – wypaczone podejście do zdrowego odżywiania się. Psychiatr. Pol. 2021; 55(2): 421–433.
- Nelkowska, D. (2019). Orthorexia nervosa: definicje, kryteria, klasyfikacje – kontrowersje i rozbieżności w wynikach badań. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska Lublin-Polonia, VOL. XXXII, 3 2019.