Okres buntu u nastolatków wiąże się z próbą określenia, kim się jest, a także usilnym dążeniem do niezależności. To etap, który często wiąże się z eksperymentowaniem, poszukiwaniem granic i sprzeciwianiem się autorytetom. Nastolatkowie zaczynają zdobywać świadomość swojej tożsamości i uczucia, że są gotowi decydować o własnym życiu.
Spis treści:
1. Co to bunt nastolatków – co na to psychologia?
2. W jakim wieku się pojawia i jak długo trwa okres buntu u nastolatków?
3. Bunt nastolatków – jak sobie radzić? Jak przetrwać bunt nastolatków?
4. Bunt nastolatków a zaburzenia zachowania
1. Co to bunt nastolatków – co na to psychologia?
Okres buntu u nastolatków to czas charakteryzujący się oporem wobec autorytetów, norm społecznych oraz oczekiwań dorosłych, występujący zazwyczaj w wieku adolescencji. Jest to naturalna i powszechna reakcja na procesy rozwojowe zachodzące w organizmach młodych ludzi, obejmujące zarówno zmiany cielesne, jak i psychiczne.
Bunt nastolatków manifestuje się często poprzez sprzeciw wobec reguł rodzinnych, szkolnych, czy społecznych, a także poszukiwanie własnej tożsamości i niezależności. To niezwykle ważny etap w rozwoju, który ma wpływ na kształtowanie się osobowości, budowanie relacji i umiejętność radzenia sobie z trudnościami.
Co na to psychologia? To zjawisko uznawane jest za nieodłączny element procesu dojrzewania jednostki. Aby zrozumieć, co to bunt nastolatków, należy przyjrzeć się bliżej jego podstawom, analizując zarówno aspekty neurobiologiczne, jak i psychospołeczne.
Na poziomie neurobiologicznym można doszukiwać się jego przyczyn w dynamicznych przemianach, które zachodzą w mózgu. Kontrola emocji, impulsywność, decyzyjność — te obszary sprawiają, że młody umysł staje się bardziej podatny na eksperymenty, a więc skłonny do oporu przeciw narzucanym normom. Z perspektywy psychospołecznej bunt nastolatków to czas intensywnego poszukiwania swojego JA oraz dążenia do usamodzielnienia się od rodziców, czego celem jest rozwój niezbędnych umiejętności, które w dorosłości pozwolą wejść w konkretne role (np. partnera, rodzica, pracownika), a także umożliwią poradzenie sobie z codziennymi wyzwaniami. Warto wspomnieć, że na przebieg buntu wpływ ma również kultura i znajomi — nastolatki inspirują się obecnymi trendami, czerpią wzorce od swoich idoli, grupy rówieśniczej, czy z mediów społecznościowych.
2. W jakim wieku się pojawia i jak długo trwa okres buntu u nastolatków?
Okres buntu u nastolatków jest ważnym elementem w procesie dorastania do pełnienia dorosłych ról, jednak często budzi on wiele pytań u rodziców i opiekunów. Zazwyczaj pojawia się w okolicy trzynastego roku życia, choć czasami sygnały jego obecności mogą ujawniać się też wcześniej. Żeby zrozumieć, jak długo trwa okres buntu u nastolatków, należy wiedzieć, że jest to kwestia indywidualna. Dla wielu osób ten dynamiczny moment przemian kończy się przed osiemnastym rokiem życia, choć nie jest to sztywna granica. Długość tego etapu zależy od wielu czynników, takich jak otoczenie społeczne, wsparcie rodziny czy też indywidualne doświadczenia i osobowość. Niektóre młode osoby mogą przejść przez ten proces stosunkowo łagodnie, podczas gdy inne będą potrzebować więcej czasu na znalezienie równowagi między indywidualizmem a dostosowaniem się do norm społecznych.
3. Bunt nastolatków – jak sobie radzić? Jak przetrwać bunt nastolatków?
Warto podkreślić, że okres buntu u nastolatków, mimo wszystkich trudności, ma także swoje pozytywne strony. To czas, kiedy nastolatki rozwijają umiejętności społeczne, kształtują swoje wartości i zdobywają cenne doświadczenie oraz wiedzę, jak zachowywać się w obliczu wyzwań i problemów.
Jak sobie radzić i jak przetrwać bunt nastolatków? Dla rodziców ważne jest znalezienie równowagi między daniem młodej osobie swobody a utrzymaniem granic. Wsparcie, zrozumienie i komunikacja są kluczowe podczas tego burzliwego czasu. Dobrze, aby dziecko wiedziało, że w razie potrzeby może liczyć na rozmowę, jednak nie należy na to naciskać. W tym czasie nastolatek musi podejmować własne decyzje, aby nauczyć się odpowiedzialności i zmierzyć z konsekwencjami swoich działań, a rolą rodziców jest towarzyszenie mu na tej drodze. Jeśli bunt jest wyjątkowo intensywny i trudny, to warto skorzystać z konsultacji u specjalisty, a więc udać się na terapię rodzinną lub terapię indywidualną.
4. Bunt nastolatków a zaburzenia zachowania
Zdarza się, że zachowanie w okresie dojrzewania jest bardzo uciążliwe, a rodzice już nie mają pomysłu, jak sobie poradzić, bo żadne dotychczasowe sposoby nie działają. W takiej sytuacji warto się zastanowić, czy może nie jest to typowy bunt nastolatków, a zaburzenia zachowania. Czym się charakteryzują?
Zaburzenia zachowania, inaczej nazywane zaburzeniami buntowniczo-opozycyjnymi charakteryzują się występowaniem trwałego wzorca działań niezgodnych z jakimikolwiek normami. Ich nasilenie jest bardzo duże, a nastolatek nie słucha i w uporczywy sposób ignoruje autorytety. Może dojść także do przekroczenia norm i zasad społecznych, czego konsekwencją są problemy z prawem. Zdarzają się również ataki agresji, zarówno słownej, jak i fizycznej. Nastolatek nie szanuje uczuć nikogo, jednak jest bardzo wrażliwy na swoim punkcie i długo rozpamiętuje, gdy ktoś go urazi. Źródłem zaburzeń zachowania mogą być głębsze problemy psychiczne jak np. trauma, depresja, zaburzenia osobowości. W obliczu tych objawów należy niezwłocznie poszukać wsparcia u specjalisty.
Bibliografia
- Sowińska, A. (2012). Jak przetrwać bunt nastolatka. Colorful Media.
- Srebnicki, T. (2019). Jak odróżnić bunt nastolatka od zaburzeń psychicznych? Pobrano z: https://podyplomie.pl/psychiatria/33427,jak-odroznic-bunt-nastolatka-od-zaburzen-psychicznych [dostęp: 03.01.24 r.].