Syndrom DDD – objawy, cechy i leczenie

Wraz ze wzrostem świadomości społecznej, obecnie coraz częściej zwracamy uwagę na złożoność relacji rodzinnych i ich wpływ na psychikę jednostki. W ramach tej analizy, pojęcie „syndromu DDD” — czyli Syndromu Dorosłych Dzieci z Rodzin Dysfunkcyjnych, zdobywa coraz większe zainteresowanie w dziedzinie psychologii.

Spis treści:

1. Co to jest syndrom DDD?

2. Objawy syndromu DDD

3. Syndrom DDA i syndrom DDD – czym się różnią?

4. Syndrom DDD – jak leczyć?

1. Co to jest syndrom DDD?

Syndrom DDD to termin, który odnosi się do charakterystycznych objawów psychologicznych, z którymi borykają się osoby dorosłe, pochodzące z rodzin uznawanych za dysfunkcyjne. Często ich trudności mają swe korzenie w traumach doznanych w domu rodzinnym i braku odpowiednich warunków do rozwoju.

Jako dzieci osoby te wychowywały się w rodzinach z problemami, często ucząc się radzenia sobie z problemami w niezdrowy sposób. Te doświadczenia z młodości zostawiają cień na psychice, który widoczny jest także u już dorosłego człowieka.

Żeby lepiej zrozumieć, co to jest syndrom DDD, należy zagłębić się w charakterystykę rodziny dysfunkcyjnej. Istnieje bowiem kilka kluczowych cech, które opisują taką rodzinę. Po pierwsze, problematyczna komunikacja związana z tłumieniem emocji lub ich wyrażaniem w nieprawidłowy sposób. Po drugie, brak zdrowych granic, co oznacza podejmowanie niewłaściwych ról przez członków, a także nierównowagę w zakresie brania odpowiedzialności. Następnym wyróżnikiem jest brak wsparcia emocjonalnego – osoby mogą mieć trudności z wyrażaniem uczuć czy zrozumieniem potrzeb innych. Dodatkowo obecność regularnych i intensywnych konfliktów, często źle rozstrzyganych, również jest elementem, który wyróżnia dysfunkcyjną rodzinę.

2. Objawy syndromu DDD

Objawy syndromu DDD ujawniają się na różnych płaszczyznach życia — emocjonalnej, społecznej, cielesnej i zdrowotnej. Takie osoby borykają się z wieloma konsekwencjami bycia dorosłym dzieckiem z rodziny dysfunkcyjnej jak np.:

• Koncentracja na innych — ignorowanie i poświęcanie własnych potrzeb i pragnień, aby zadowolić ludzi wokół. Nieumiejętność do tzw. zdrowego egoizmu, czyli brak odwagi do obrony własnego stanowiska oraz troski o swoje samopoczucie.

• Problematyczne relacje — trudność z nawiązaniem i utrzymaniem zdrowej, bezpiecznej relacji.

• Emocje — osoby z syndromem DDD nie potrafią prawidłowo rozpoznawać i wyrażać swoich stanów. Często objawia się to poprzez tłumienie emocji lub wręcz nadmierne reakcje w obliczu trudności.

• Lęk przed krytyką i odrzuceniem — czego skutkiem jest nadmierne dostosowywanie się do innych lub unikanie głębszych relacji, by nie doświadczyć cierpienia.

• Niskie poczucie własnej wartości — jeśli jako dziecko nie doświadcza się troski, miłości i pozytywnych uwag ze strony rodziców, to wówczas dorasta się w przekonaniu o byciu bezwartościowym. W efekcie osoby mogą być nieśmiałe, unikać podejmowania wyzwań, czy mieć problem z wyznaczaniem granic.

• Perfekcjonizm — jest mechanizmem, który jest odpowiedzią na wewnętrzne poczucie niewystarczalności, po pierwsze pozwala odciągnąć uwagę od trudnych myśli, a po drugie zmniejsza szansę na bycie odrzuconym lub skrytykowanym.

• Poczucie wstydu — związane z negatywnymi przekonaniami na swój temat. Dążenie do pozostawania w cieniu, izolowanie się.

• Ciągłe zamartwianie się — osoby z syndromem DDD z niepokojem i lękiem myślą o przyszłych wydarzeniach, dostrzegają głównie możliwość porażki i niepowodzenia.

• Samowystarczalność — w dzieciństwie nikt się nimi nie opiekował, a więc takie osoby nauczyły się samodzielnie zajmować wszystkim. Nie potrafią poprosić o pomoc, czasem czując, że będą miały dług do spłacenia wobec kogoś, gdy ją przyjmą.

3. Syndrom DDA i syndrom DDD – czym się różnią?

Zdarza się, że syndrom DDA i syndrom DDD są pojęciami używanymi zamiennie, co często jest błędem. Wprawdzie tym, co je z pewnością łączy jest źródło problemów, jakim jest nieprawidłowa relacja z rodzicami i niesprzyjająca atmosfera w domu rodzinnym, to jednak nie można uznać je za synonimy.

A więc: syndrom DDA i syndrom DDD – czym się różnią?

Przede wszystkim syndrom DDA dotyczy rodzin, w których występował problem z uzależnieniem od alkoholu, czego konsekwencją było zaniedbywanie potrzeb dziecka. W przypadku syndromu DDD przyczyny nieprawidłowego traktowania pociechy były inne niż nałóg jak np. problemy psychiczne rodziców. Koncentruje się on raczej na ogólnej dysfunkcjonalności rodziny, podczas gdy syndrom DDA jest ściśle powiązany z alkoholizmem, którego skutkiem są pewne szczególne cechy i nieprawidłowości w domu rodzinnym.

4. Syndrom DDD – jak leczyć?

Rozpoznanie syndromu DDD jest pierwszym krokiem do pozytywnej zmiany. Warto wiedzieć, nad którymi obszarami należy pracować, co pomaga ustalić konsultacja z psychoterapeutą. Terapia koncentruje się na traumatycznych doświadczeniach z dzieciństwa i daje szansę do przeanalizowania przeszłych zdarzeń oraz ich wpływu na obecne życie. Jest okazją do nauki zdrowszych metod radzenia sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Niezwykle istotna jest rozmowa o swoich emocjach i to nie tylko ze specjalistą, ponieważ pozwala stopniowo przezwyciężyć poczucie wstydu, izolacji, czy niskie poczucie własnej wartości. Również praca na terapii grupowej może być korzystna, gdyż zapewnia kontakt z osobami o podobnych problemach oraz możliwość praktycznego przećwiczenia nowych, zdrowszych umiejętności oraz wchodzenia w relację.

Bibliografia

Kałdon, B. (2015). Wybrane aspekty funkcjonowania dorosłych dzieci alkoholików w życiu społecznym. Seminare.  36 (3), 95-106.

Margasiński, A (2013). Pułapki diagnozy psychologicznej na przykładzie efektu Barnuma i tzw. syndromu dorosłych dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Studia Psychologica nr 13 (1), 85-99.