Miłość potrafi nas uskrzydlać, może być źródłem bezpieczeństwa, bliskości i rozwoju, niestety, ale zdarza się też tak, że staje się ona naszą pułapką. Czasem to, co nazywamy uczuciem, w rzeczywistości przypomina uzależnienie i to z całym jego dramatyzmem, lękiem przed odstawieniem, czy utratą kontroli. Czym jest uzależnienie emocjonalne od partnera? Skąd się bierze? I jak można się z niego uwolnić? Na te oraz inne pytania udzielimy odpowiedzi w tym artykule, zapraszamy do lektury!
Spis treści:
1. Czym jest uzależnienie emocjonalne od partnera?
2. Jakie są przyczyny uzależnienia od relacji?
3. Różnica między zdrową więzią a współzależnością.
4. Jak psychoterapeuta uzależnień pracuje z tym wzorcem?
1. Czym jest uzależnienie emocjonalne od partnera?
Uzależnienie od relacji, zwane też uzależnieniem emocjonalnym, polega na silnym, obsesyjnym przywiązaniu do drugiej osoby, które nie wynika z miłości, ale z reguły z potrzeby zapełnienia wewnętrznej pustki. Osoba uzależniona nie potrafi wyobrazić sobie życia bez partnera, nawet jeśli związek jest toksyczny, bolesny lub niszczący.
Żeby zrozumieć, czym jest uzależnienie emocjonalne od partnera, warto wiedzieć, że takie uczucie można porównać do głodu, druga połówka pozwala go wyciszyć, staje się „lekiem” na lęk przed samotnością. Jednak, zamiast dawać długotrwały spokój, wywołuje coraz większe napięcie, bo potrzeba bliskości staje się nienasycona.
Typowe objawy uzależnienia od relacji to:
- paniczny lęk przed porzuceniem;
- obsesyjne myśli o partnerze;
- potrzeba kontroli nad drugą połówką — gdzie jest, z kim, co robi;
- zaniedbywanie siebie i swojego życia na rzecz relacji;
- rezygnowanie z własnych potrzeb, granic, wartości;
- tolerowanie złego traktowania, zdrad, manipulacji, kłamstw;
- trudność z zakończeniem relacji, nawet gdy jest bardzo krzywdząca.
Uzależnienie od relacji nie ma nic wspólnego z romantyzmem, to cierpienie, które z czasem potrafi zniszczyć nie tylko relację, ale i poczucie własnej wartości.
2. Jakie są przyczyny uzależnienia od relacji?
Uzależnienie emocjonalne od partnera najczęściej ma swoje korzenie w przeszłości osoby, która z jego powodu cierpi. Oczywiście, to jakie są przyczyny uzależnienia od relacji, będzie kwestią indywidualną, zależną od konkretnych, trudnych doświadczeń, z jakimi musiał się ktoś zmierzyć. Często jednak wśród powodów takiego toksycznego uczucia możemy znaleźć:
Brak bezpiecznej więzi w dzieciństwie — dziecko, które nie mogło liczyć na dostępnych emocjonalnie opiekunów, uczy się, że miłość trzeba zdobywać, zasługiwać na nią, walczyć o nią. Dorosły z takim doświadczeniem często wchodzi w relacje, które przypominają ten stary wzorzec — czyli pełne napięcia, niepewności, emocjonalnego głodu.
Lęk przed samotnością — wiele osób uzależnionych od relacji mówi: „boję się zostać sam/a”, „samotność mnie przeraża”, „wtedy czuję się nikim”. Związek staje się zatem ucieczką od własnych emocji, braku sensu, wewnętrznej pustki, a partner daje iluzję, że „jestem potrzebny/a”, „mam jakąś wartość”.
Niska samoocena — uzależniona osoba często ma bardzo negatywny obraz siebie, nie wierzy, że zasługuje na zdrową miłość. Przyciąga więc partnerów, którzy ją ranią i próbuje ich „naprawić”, udowodnić, że jest warta uczucia. Wchodzi w rolę ratownika, opiekuna, cierpiącej ofiary.
Wzorce rodzinne — jeśli w domu rodzinnym była przemoc, uzależnienia, chłód emocjonalny lub współuzależnienie, istnieje duże ryzyko, że dana osoba odtworzy ten schemat w dorosłości. Nie dlatego, że tego chce, ale dlatego, że zna tylko taki model „miłości”.
3. Różnica między zdrową więzią a współzależnością.
To, co dla osoby uzależnionej wydaje się namiętną, prawdziwą i romantyczną miłością, często w rzeczywistości okazuje się jedynie emocjonalnym uzależnieniem. Jednak jak je odróżnić od zdrowej więzi?
Zdrowa więź opiera się na wolności, zaufaniu i wzajemności, a współzależność bazuje na kontroli, lęku i podporządkowaniu.
Zdrowa więź to taka, gdzie partnerzy szanują swoje granice i różnice, a we współzależności jeden z partnerów dominuje, a drugi się podporządkowuje.
W zdrowej więzi obecność partnera wzbogaca życie, przy współuzależnieniu natomiast brak partnera wywołuje panikę i poczucie pustki.
W zdrowej relacji jest miejsce na rozwój osobisty, a współzależność sprawia, że cała uwaga skupiona jest na partnerze i relacji.
Zdrowy związek to taki, w którym partnerzy czują się bezpieczni i stabilni, współzależność — gdy relacja jest niestabilna, emocjonalnie wyniszczająca.
Zatem podsumowując, główna różnica między zdrową więzią a współzależnością jest taka, że zdrowa miłość daje przestrzeń i siłę. Uzależnienie emocjonalne od relacji zabiera je.
4. Jak psychoterapeuta uzależnień pracuje z tym wzorcem?
Uzależnienie od relacji wyzwala prawdziwe cierpienie psychiczne, które może prowadzić do depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania, autoagresji, a nawet prób samobójczych. Dlatego tak ważne jest, aby osoba uzależniona otrzymała profesjonalną pomoc.
Jak psychoterapeuta uzależnień pracuje z tym wzorcem?
Pierwszym krokiem jest zauważenie, że to, co wydaje się miłością, w rzeczywistości jest uzależnieniem. Psychoterapeuta pomaga nazwać mechanizmy: lęk przed porzuceniem, potrzeba kontroli, rezygnacja z siebie, idealizacja partnera. Często właśnie dopiero podczas terapii pojawia się wgląd: „ja nie kocham, ja się uzależniam”.
Terapia prowadzi także w głąb, do przeszłości. Wspólnie z terapeutą rozpoznaje się, kiedy po raz pierwszy doświadczyło się lęku przed odrzuceniem, gdzie nauczyło się, że na miłość trzeba sobie zasługiwać, kto nie dał poczucia bezpieczeństwa. Celem nie jest obwinianie rodziny, ale zrozumienie i uzdrowienie tego, co było niedostępne emocjonalnie w dzieciństwie.
Terapia uzależnienia od relacji to także nauka bycia „sobą” poza relacją — chodzi o to, że osoba stopniowo odzyskuje kontakt ze swoimi emocjami, potrzebami, wartościami. Uczy się mówić „nie”, stawiać granice, dbać o siebie. Zaczyna dostrzegać, że zasługuje na zdrową miłość i to bez walki, bez bólu, bez dramatów.
Jeśli rozpoznajesz u siebie objawy uzależnienia emocjonalnego, to pamiętaj, że nie jesteś w tym sam/a — możesz to zmienić i poszukać wsparcia. Terapia pomaga odzyskać siebie, swoje granice i zdolność do budowania relacji, które są oparte na szacunku, zaufaniu oraz wzajemności, a nie tylko na lęku i głodzie miłości.
5. Bibliografia.
- Dubiel, P. (2019). Uzależnienie emocjonalne jako patologia miłości. Acta Universitatis Nicolai Copernici • Pedagogika XXXVIII/2/2019 Nauki Humanistyczno-Społeczne • Zeszyt 448.
- Krebs, G. (2025). Jak pokonać uzależnienie emocjonalne? Wydawnictwo RM.