Toksyczny związek – oznaki, objawy, definicja. Jak rozpoznać i zakończyć toksyczny związek?

Wydawać by się mogło, że bycie w związku uskrzydla, dodaje energii, wywołuje uśmiech na twarzy. Niestety nie zawsze tak jest, a czasem relacja z drugą osobą przynosi nam więcej przykrości niż szczęścia, sprawia, że cierpimy, a co gorsza, nie potrafimy się z takiej sytuacji wyrwać. Czym jest i dlaczego tak trudno opuścić toksyczny związek? Zapraszamy do dalszej części wpisu.

Spis treści:

1. Co to znaczy toksyczny związek? Jakie są oznaki toksycznego związku?
2. Jak rozwijają się toksyczne związki? Jakie są fazy toksycznego związku?
3. Toksyczne zachowania w związku – czy to już jest życie w toksycznym związku?
4. Jak zakończyć toksyczny związek? Jak wyleczyć się z toksycznego związku?

1. Co to znaczy toksyczny związek? Jakie są oznaki toksycznego związku?

Związek jest relacją dwóch osób, które połączyły wzajemne uczucia oraz obopólna chęć, aby być blisko i spędzać ze sobą czas. Jednak co to znaczy toksyczny związek? To sytuacja, w której partnerstwo jest destrukcyjne dla jednej lub dwóch stron, wywołując przy tym więcej cierpienia niż radości. Oznaki toksycznego związku mogą być różne, ponieważ to określenie obejmuje całą grupę zachowań, związanych z niewłaściwym traktowaniem, czego konsekwencją jest doznawanie przykrych emocji.

2. Jak rozwijają się toksyczne związki? Jakie są fazy toksycznego związku?

Niezdrowe relacje często mają wiele wspólnych cech charakterystycznych, które pojawiają się w różnych proporcjach i z odmiennym nasileniem, nie zawsze jednak każdy objaw musi się pojawić u danych partnerów. Zwykle osobom z zewnątrz trudno zidentyfikować, że w określonej relacji źle się dzieje, a co więcej, często nawet same osoby, których dotyczy to zjawisko, dopiero na późnym etapie znajomości orientują się, że coś jest nieporządku i dopiero wtedy zaczynają szukać więcej informacji na temat tego, jak rozwijają się toksyczne związki.

Jakie są fazy toksycznego związku? Bazując na klasyfikacji psychoterapeuty Rafała Olszaka, można wyróżnić fazę:

Gry pozorów – to początek relacji, gdy jesteśmy ślepo zauroczeni i ignorujemy sygnały ostrzegawcze jak np. bombardowanie miłością, wywieranie presji czasu. Pojawiają się okresy tzw. „miesiąca miodowego”, kiedy po konfliktach partner zachowuje się idealnie.

Zagnieżdżania się – czyli moment, w którym „ofiara” jest w pełni zaangażowana emocjonalnie. Toksyczny partner próbuje przyśpieszyć pokonywanie kolejnych barier, a jednocześnie ogranicza kontakt osoby ze światem, proponując np. wspólne zamieszkanie lub wyjazd na stałe za granicę. Na tym etapie to „oprawca” jest bardziej zaangażowany, pragnie uwikłać w związek tak, aby osoba była uzależniona od niego.

Wymagania dowodów miłości – osoba jest już na tyle podporządkowana toksycznemu partnerowi, że zaczyna on czuć coraz większą władzę, a jego zachowanie staje się roszczeniowe. Pojawia się szantaż, zawstydzanie, manipulacja i wpędzanie w poczucie winy. Wszystko po to, aby osiągnąć swoje cele.

Mieszania w głowie – to odpowiedź toksycznego partnera na próbę przeciwstawienia się, czy opuszczenia związku. Dąży do wytrącenia jej z równowagi, wiedząc, że pod wpływem silnych emocji, człowiek staje się bardziej podatny na manipulację. Często pojawia się gaslighting, czyli działania mające sprawić, aby osoba przestała sobie ufać. Charakterystyczne jest też zbliżanie i oddalanie się, czyli przechodzenie z czułości do obojętności.

Racjonowania miłości – gdy miłość „oprawcy” jest nagrodą za podporządkowanie się. W efekcie „ofiara’’ robi wszystko, żeby zaspokoić jego potrzeby i oczekiwania z obawy przed utratą relacji.

Zmiany żywiciela – toksyczne osoby często traktują swoich partnerów instrumentalnie, jako środek do celu. Jeśli dany związek staje się problematyczny lub pojawia się lepsza opcja, to wówczas dotychczasowa relacja jest porzucana.

Należy dodać, że nie ma uniwersalnych faz toksycznego związku, to jedynie pewien schemat zachowań, które często się pojawiają, a poszczególne etapy mogą wystąpić w innej kolejności.

3. Toksyczne zachowania w związku – czy to już jest życie w toksycznym związku?

Będąc w trudnej relacji, zastanawiasz się, czy to już jest życie w toksycznym związku, czy może chwilowy kryzys?

Warto zwrócić uwagę na powtarzalne, toksyczne zachowania w związku:

• otrzymywanie mniej niż się samemu daje;
• relacja przynosi więcej cierpienia niż radości;
• konieczność ciągłego podporządkowywania się, kompromisów;
• rezygnacja z własnych potrzeb;
• szantaż emocjonalny;
• konieczne są starania, aby przypadkiem nie zdenerwować partnera;
• spadek poczucia własnej wartości;
• manipulacja;
• brak wsparcia;
• wzloty i upadki;
• przemoc psychiczna, fizyczna;
• brak poszanowania granic i prywatności;
• chorobliwa zazdrość i brak zaufania;
• zdrady;
• kłamstwa;
• poniżanie, umniejszanie wartości;
• nieprzewidywalność, gwałtowne zmiany podejścia do drugiej osoby;
• osaczanie;
• wykorzystywanie finansowe, seksualne;
• ograniczanie kontaktu z innymi osobami;
• egocentryzm;
• wzbudzanie poczucia winy.

4. Jak zakończyć toksyczny związek? Jak wyleczyć się z toksycznego związku?

Nad toksycznym związkiem można oczywiście pracować, jednak wymaga to autentycznego zaangażowania partnerów. W sytuacji, gdy tkwisz w relacji dającej Ci głównie przykre emocje, a wszelkie Twoje próby poprawienia kontaktu kończą się niechęcią drugiej strony, możesz zacząć się zastanawiać, jak zakończyć toksyczny związek. Niestety nie jest to łatwe zadanie, ponieważ zwykle jest się uwikłanym w sieć, którą partner stworzył, występuje również lęk przed samotnością lub niezdolnością do poradzenia sobie.

Na pytanie, jak wyleczyć się z toksycznego związku nie ma jednej odpowiedzi, każdy z nas jest inny. Jeśli jednak pojawiła się już taka decyzja, to należy się jej trzymać i nie ulegać manipulacjom drugiej osoby, pomocne są przy tym techniki rozwijające asertywność. Dużą otuchę daje też kontakt z zaufanymi osobami, które są gotowe porozmawiać z nami w razie konieczności lub udzielić schronienia. Warto pozwolić sobie na przeżywanie wszystkich emocji związanych z rozstaniem, ponieważ smutek i żal jest jak najbardziej naturalnym zjawiskiem. Dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy psychoterapeuty, aby poradzić sobie z trudnościami, przepracować lęk, niesprzyjające przekonania, czy wzmocnić poczucie własnej wartości.

Bibliografia

• Cygan, A. (2013). Przemoc psychiczna wobec partnerki w związkach intymnych. Pobrano z:  https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/25030/Cygan_Przemoc_psychiczna_wobec_partnerki_2013.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp 22.03.2023 r.]
• Mellody, P. (2022). Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. Wydawnictwo Czarna Owca
• Olszak, R. (2020). Toksyczny związek? Ocal siebie! Pobrano z: http://www.ocalsie.webd.pro/OcalSiebie.pdf?fbclid=IwAR3UMNIwERc87yjNiwbbboc67wRSh1U0wRQImTwhZpY79Gt7246vmc9IuZ4 [dostęp 21.03.2023 r.]