Trauma może odcisnąć trwałe piętno na naszym życiu, negatywnie wpływając na zdrowie psychiczne i fizyczne, emocje, myśli oraz relacje z innymi ludźmi. Zrozumienie, czym jest i jak przepracować traumę to bardzo ważny krok na drodze powrotu do równowagi. W tym wpisie wyjaśnimy istotę tego zjawiska, omówimy różne rodzaje traumy oraz jej terapię. Zapraszamy!
Spis treści:
1. Czym jest trauma i jak wpływa na nasze życie?
2. Objawy traumy.
3. Rodzaje traumy i ich specyfika.
4. Jak przepracować traumę? Skuteczne metody terapeutyczne w leczeniu traumy.
5. Bibliografia.
1. Czym jest trauma i jak wpływa na nasze życie?
Trauma to doświadczenie, które wywołuje bardzo intensywne emocje. Może ona wynikać z jednorazowych, nagłych wydarzeń, takich jak wypadek samochodowy czy napaść, lub długotrwałego narażenia na silny stres np. gdy jest się ofiarą przemocy domowej, wojny. Sposób, w jaki trauma wpływa na nasze życie, niestety jest niekorzystny dla naszego funkcjonowania, może zaburzać zarówno zdrowie psychiczne, jak i fizyczne.
Na płaszczyźnie psychologicznej, trauma często prowadzi do nieustannego lęku, depresji, ataków paniki, czy trudności z koncentracją uwagi. Osoby po trudnych przeżyciach zmagają się również z koszmarami sennymi, tzw. flashbackami (natrętnymi wspomnieniami danej sytuacji) oraz odrętwieniem emocjonalnym.
Trauma widoczna jest także w ciele, objawia się dolegliwościami somatycznymi, jak częste bóle głowy, problemy żołądkowe czy chroniczne zmęczenie. Silny stres oddziałuje na układ nerwowy, powodując nadmierną aktywność nawet w sytuacjach, które nie stanowią realnego zagrożenia.
Cierpi też życie społeczne. Może pojawić się izolacja i trudności w relacjach z innymi, a osoby po traumie z reguły unikają sytuacji przypominających im o konkretnych wydarzeniach, co ogranicza ich kontakty towarzyskie oraz rozwój osobisty. Również nieufność wobec innych utrudnia budowanie zdrowych relacji.
2. Objawy traumy.
Trauma może dotknąć każdego, kto doświadczył trudnej sytuacji zaburzającej równowagę psychiczną. Niestety skutki takiego przeżycia negatywnie wpływają na większość obszarów funkcjonowania. Rozpoznanie, jakie są objawy traumy, pozwala poszukać wsparcia, by móc sobie z nią poradzić.
Przyjrzyjmy się więc objawom traumy. U osób może wystąpić:
- Lęk i ataki paniki;
- objawy depresyjne (ciągły smutek, spadek zainteresowań, brak sił, poczucie braku nadziei);
- koszmary senne, problemy z zasypianiem;
- natrętne wspomnienia traumatycznej sytuacji (flashbacki);
- unikanie miejsc, przedmiotów i osób, które przypominają o traumie;
- wahania nastroju;
- niewyjaśnione bóle np. głowy, brzucha, mięśni;
- wycofanie z życia społecznego;
- problemy z podejmowaniem decyzji, koncentracją uwagi, pamięcią;
- tworzenie czarnych scenariuszy, pesymizm;
- poczucie zagubienia w życiu;
- negatywne przekonania o sobie, innych, świecie.
3. Rodzaje traumy i ich specyfika.
W zależności od przeżyć danej osoby trauma może przybierać różne formy — możemy więc wyróżnić różne rodzaje traumy, które ze względu na swą specyfikę, będą odmiennie wpływać na funkcjonowanie.
Omówmy więc te rodzaje traumy, które występują najczęściej:
Trauma po wypadku — czy to samochodowym, w pracy, czy innym nagłym zdarzeniu, często wywołuje silne reakcje emocjonalne i fizyczne. Objawy traumy mogą obejmować flashbacki, unikanie miejsc związanych z wypadkiem, lęki przed podobnymi sytuacjami oraz problemy ze snem. Osoby doświadczające takiej sytuacji mogą również odczuwać poczucie winy, że one ocalały, a inni ucierpieli.
Trauma wczesnodziecięca — odnosi się do przeżyć takich jak np.: zaniedbanie, przemoc fizyczna, emocjonalna czy seksualna. Trauma wczesnodziecięca z reguły znacząco wpływa na rozwój emocjonalny i psychiczny, prowadząc do problemów z zaufaniem, niską samooceną, regulacją emocji, czy trudności w relacjach.
Trauma dziedziczona — znana też jako trauma transgeneracyjna, dotyczy przekazywania doświadczeń z pokolenia na pokolenie. Może to być wynikiem traumy doświadczonej przez rodziców, dziadków, która wpływa na kolejne pokolenia poprzez nieświadome przekazywanie wzorców zachowań oraz schematów myślenia. Przykładem jest trauma wojenna, której skutki odczuwają potomkowie osób biorących udział w konfliktach zbrojnych.
Trauma bycia ofiarą przemocy — osoby, które doświadczyły przemocy domowej, seksualnej, fizycznej czy psychicznej, często zmagają się z długotrwałymi skutkami traumy. Występują u nich lęki, depresja, zespół stresu pourazowego (PTSD), a także trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji.
Trauma kolektywna — dotyczy dużych grup ludzi, którzy doświadczyli wspólnego traumatycznego wydarzenia, takiego jak katastrofa naturalna, wojna czy pandemia. Wpływa to na całą społeczność, prowadząc do zbiorowego smutku, lęku i poczucia zagrożenia. Przykładowo, trauma po zamachach terrorystycznych, oddziałująca na całe społeczeństwo.
Trauma medyczna — wynika z poważnych chorób, operacji, czy długotrwałego leczenia. Pacjenci mogą doświadczać lęku przed zabiegami, depresji związanej z przewlekłym bólem, jak i poczucia niepewności co do swojej przyszłości. Również doświadczenia związane z trudnym porodem niekiedy wywołują objawy traumy.
Każdy rodzaj traumy wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego, uwzględniającego specyfikę doświadczonych przeżyć. Zrozumienie różnorodności traumatycznych doświadczeń pozwala na lepsze wsparcie osób dotkniętych traumą i skuteczniejsze metody leczenia.
4. Jak przepracować traumę? Skuteczne metody terapeutyczne w leczeniu traumy.
Osoby, które doznały przykrych sytuacji prowadzących do intensywnego stresu i ogólnego pogorszenia zdrowia psychicznego, mogą się zastanawiać, jak przepracować traumę. To, co trzeba wiedzieć, to że poradzenie sobie z tym problemem wymaga skorzystania z profesjonalnego wsparcia, ponieważ samodzielne działanie często kończy się niepowodzeniem przez brak niezbędnych zasobów. Skuteczne metody terapeutyczne w leczeniu traumy opierają się przede wszystkim na psychoterapii oraz farmakoterapii.
Kontakt z psychoterapeutą pozwala na zrozumienie, skąd się wzięła trauma i jak pogodzić się z przeszłością oraz przykrymi wydarzeniami. Terapia traumy to także nauka zdrowych sposobów radzenia sobie w codziennym życiu, czy rozwijanie zasobów danej osoby. Warto pomocniczo wprowadzić leczenie farmakologiczne, pomagające zmniejszyć objawy lęku oraz depresji. Dużą rolę odgrywa również wsparcie ze strony bliskich osób, ponieważ ich wyrozumiałość, dobre słowo i sympatia wspierają motywację do zdrowienia oraz zapewniają poczucie bezpieczeństwa.
5. Bibliografia.
- Steuden, S., Janowski, K. (2016). Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne. Roczniki Psychologiczne 19(3):549-565.
- Understanding Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD). Pobrano z: https://www.psychologytools.com/resource/understanding-post-traumatic-stress-disorder-ptsd/ [dostęp: 12.08.2024 r.]
