Rozpad związku, czego konsekwencją niestety bywa rozwód, to bez wątpienia jedno z trudniejszych przeżyć, jakie mogą spotkać rodzinę. Czasem jednak to właśnie rozstanie staje się początkiem czegoś nowego — nowego związku, nowej szansy na bliskość i… nowej rodziny.
Wiele osób zastanawia się, co to znaczy rodzina patchworkowa, nic dziwnego, ponieważ to coraz częstszy model w dzisiejszym społeczeństwie. Wprawdzie daje wiele możliwości, to niesie też za sobą wyzwania emocjonalne oraz organizacyjne, a na początku budowania nowych relacji może nurtować „patchworkowa rodzina, jak w niej żyć, by być szczęśliwym/ą?”.
Dlatego, aby bardziej szczegółowo przyjrzeć się temu zjawisku, w tym artykule omówimy, co to jest rodzina patchworkowa i jakie problemy najczęściej się w niej pojawiają, jak budować zdrowe relacje po rozwodzie, jak wygląda funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej oraz w jaki sposób psychoterapia może wesprzeć nową strukturę rodzinną?
Spis treści:
1. Rodzina patchworkowa – co to znaczy?
2. Wyzwania emocjonalne w rodzinie patchworkowej.
3. Funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej – jak uniknąć podziałów i faworyzowania dzieci?
4. Jak psychoterapia może pomóc w scaleniu nowej rodziny?
1. Rodzina patchworkowa – co to znaczy?
Co to jest rodzina patchworkowa? Nazwa nawiązuje do kolorowej narzuty uszytej z różnorodnych kawałków tkaniny — tak jak w jej przypadku, każdy członek wnosi swój unikalny wzór, historię i potrzeby. Ten termin określa więc rodzinę, która powstaje po rozwodzie lub rozstaniu, gdy jedno lub oboje partnerów wchodzi w nowy związek i tworzą wspólne gospodarstwo domowe razem ze swoimi dziećmi z poprzednich relacji. Patchworkowa rodzina może zawierać dzieci jednego rodzica, obojga, a czasem również wspólne dzieci nowej pary.
Tego typu rodziny to coraz bardziej powszechny model i choć ma on duży potencjał, by być czymś pięknym i wspierającym, to może także wymagać czasu, zwłaszcza mając na uwadze funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej, które często wymaga przystosowania do nowej sytuacji.
2. Wyzwania emocjonalne w rodzinie patchworkowej.
Rodzina patchworkowa problemy może mieć naprawdę różnorodne — przykładowo często pojawiają się zazdrość, rywalizacja, trudności w akceptacji nowego partnera rodzica, czy niestabilne relacje z byłym współmałżonkiem. Nowy partner nie zawsze od razu zyskuje akceptację pociech, nie staje się natychmiastowo autorytetem, zwłaszcza w oczach starszych dzieci. Z kolei dorosły może czuć się wykluczony lub niesprawiedliwie oceniany.
Dodatkowym wyzwaniem jest poczucie presji lojalności wobec mamy lub taty — patrząc, jak początkowo wygląda funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej, często można zaobserwować, że pociecha zmaga się z konfliktami, zagubieniem. Może czuć, że wspierając nowy związek jednego rodzica, robi przykrość drugiemu, a nawet — myśleć, że musi wybierać „stronę”. Takie napięcia sprzyjają powstawaniu konfliktów, frustracji, a nawet depresji. Nowa rodzina, by dobrze funkcjonować, potrzebuje przede wszystkim czasu i cierpliwości, by móc stawić czoła wyzwaniom emocjonalnym w rodzinie patchworkowej. Ważne są też jasno określone zasady, wzajemny szacunek oraz empatyczna komunikacja potrzeb i emocji.
3. Funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej – jak uniknąć podziałów i faworyzowania dzieci?
Jednym z aspektów, na które należy zwrócić szczególną uwagę, jest funkcjonowanie dziecka w rodzinie patchworkowej oraz jak uniknąć podziałów i faworyzowania dzieci. Nie można zaprzeczyć, że nowa sytuacja oznacza poważne zmiany: nowe osoby, inne zwyczaje, możliwa przeprowadzka, zmiana szkoły i znajomych. Z tego względu dzieci potrzebują czasu, aby zaadaptować się do nowych warunków — ważne jednak, by nie zmuszać ich do szybkiego nazywania nowego partnera „mamą” lub „tatą”, czy oczekiwać natychmiastowej zażyłości, bo takie sprawy wymagają czasu.
Rodzice powinni także starać się, by traktować wszystkie dzieci w rodzinie patchworkowej równo, tym samym uważać na faworyzowanie dzieci biologicznych kosztem pasierbów, ponieważ może to wywoływać przykrość i wzbudzać niechęć. Nawet nieświadomie pojawiające się różnice w traktowaniu są drogą do konfliktów, poczucia krzywdy oraz izolacji — warto więc postawić na równość, zrozumiałe zasady i wspólne omawianie granic. Co istotne, to by nowy partner nie narzucał się w roli wychowawczej zbyt szybko, lecz budował z dziećmi relację na fundamencie zaufania oraz wzajemnego szacunku.
4. Jak psychoterapia może pomóc w scaleniu nowej rodziny?
Rodzina patchworkowa, jak w niej żyć…? To kwestia nurtująca osoby starające się ułożyć życie na nowo. Warto jednak pamiętać, że nie trzeba sobie ze wszystkim radzić samodzielnie, bo istnieje możliwość kontaktu ze specjalistą, a to, jak psychoterapia może pomóc w scaleniu nowej rodziny, jest nieocenionym wsparciem dla jej funkcjonowania. Czy to psychoterapia indywidualna, rodzinna dla dzieci, czy par — każda opcja może być dużym ułatwieniem w procesie adaptacji oraz budowania zdrowych relacji.
Jak psychoterapia może pomóc w scaleniu nowej rodziny? Pomaga:
- przepracować emocje po rozwodzie;
- zrozumieć perspektywę dzieci i partnera;
- nauczyć się komunikacji opartej na empatii;
- ustalić jasne granice oraz zasady współżycia;
- wzmocnić więzi w rodzinie.
Rodziny patchworkowe mają szansę stworzyć nową jakość relacji, opartą na wyborze, niekoniecznie na biologicznych więzach, a psychoterapia jest ważnym drogowskazem w tym procesie, pomagając zbudować zdrową, funkcjonalną oraz bezpieczną przestrzeń dla wszystkich członków rodziny.
5. Bibliografia.
- Burkacka, I. (2017). Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana.
- Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego. Artes Humanae, Vol. 2, 2017
- Dybich, A. (2016). Sytuacja wychowawcza w nowych typach rodzin a zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria: Organizacja i zarządzanie z. 87.