Trwa nabór do grupy dla nastolatków w wieku licealnym
786 804 400 Pn-Pt : 8:00 - 20:00, Sb: 9:00-13:00

Osobowość paranoiczna – paranoik – opis, przyczyny, przykłady

Osobowość paranoiczna jest jednym z zaburzeń osobowości, w którym pojawia się podejrzliwość oraz brak zaufania do innych. Niepewność co do intencji oraz trudność z wybaczaniem urazów doznanych ze strony innych ludzi sprawiają, że często osoby takie wycofują się z relacji lub zachowują dystans emocjonalny, aby uniknąć przykrych uczuć.

Osobowość paranoiczna - paranoik

Spis treści:

  1. Paranoiczne zaburzenia osobowości – czym są? Jakie są objawy osobowości paranoicznej?
  2. Osobowość paranoiczna – jaki test można zrobić, by wykryć to zaburzenie osobowości?
  3. Paranoik –  kto to jest? Jak postępować z paranoikiem w rodzinie?
  4. Czy istnieje skuteczne leczenie przy typie osobowości paranoicznej?

1. Paranoiczne zaburzenia osobowości – czym są? Jakie są objawy osobowości paranoicznej?

Paranoiczne zaburzenia osobowości charakteryzują się obniżonym poziomem ufności, świat nie jest  bezpiecznym miejscem, a osoba dostrzega wszędzie zagrożenia i nie wierzy w dobre zamiary ludzi wokół. Zatem na pierwszy plan wysuwa się patologiczna podejrzliwość i nieprawidłowa ocena intencji, co z kolei przekłada się na powstawanie licznych sporów i trudność z utrzymaniem stabilnych relacji. Osoba ta jest również bardzo wrażliwa na lekceważenie i krytykę, a jeśli ktoś potraktuje ją źle, to przez długi czas będzie pamiętać doznaną krzywdę. Konflikty oraz ciągły lęk o złe motywy innych, zaburzają funkcjonowanie oraz sprawiają, że żyje w ciągłym stresie.

Jakie są objawy osobowości paranoicznej? Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 rozpoznanie paranoicznego zaburzenia osobowości jest możliwe, gdy pojawiają się przynajmniej trzy symptomy:

  • nadmierna wrażliwość na niepowodzenie i odrzucenie;
  • długotrwałe przeżywanie doznanych urazów, krytyki i innych przykrości;
  • nieracjonalna podejrzliwość i ocena neutralnych zdarzeń jako stanowiących zagrożenie;
  • ocena zachowań i intencji innych osób jako wrogich;
  • sztywne poczucie własnych praw, trudność z zaadaptowaniem się do aktualnej sytuacji;
  • wysoki poziom podejrzliwości wobec partnera, zarzucanie mu niewierności i braku lojalności;
  • postawa ksobna, przecenianie własnego znaczenia – poczucie, że świat knuje przeciw osobie;
  • zaabsorbowanie teoriami spiskowymi o sobie i otoczeniu oraz tworzeniem wyjaśnień dla zdarzeń.

2. Osobowość paranoiczna – jaki test można zrobić, by wykryć to zaburzenie osobowości?

Samodzielne stawianie diagnozy nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ trudno jest obiektywnie ocenić swoje objawy, a tym samym można niesłusznie przypisać sobie dane zaburzenie. Zaleca się, aby rozpoznanie następowało pod okiem specjalisty, który ma odpowiednie kompetencje do rzetelnego stwierdzenia obecności zaburzeń. Jeśli jednak w codziennym funkcjonowaniu towarzyszą Ci wyżej opisane objawy z ICD-10, to niezwłocznie umów się na wizytę do odpowiedniego eksperta. W trakcie konsultacji psycholog lub psychiatra przeprowadzi szczegółowy wywiad na temat życia i zdrowia Twojego oraz Twojej rodziny. Może posłużyć się również profesjonalnymi narzędziami diagnostycznymi jak np. SCID-5-PD, MMPI-2. Wówczas przeprowadzany jest test, a następnie diagnosta interpretuje i omawia jego rezultaty. 

Paranoik –  kto to jest?

3. Paranoik –  kto to jest? Jak postępować z paranoikiem w rodzinie?

Żona Mariana nie mogła już znieść jego ciągłych oskarżeń o zdradę. Mimo że była wierna, to od dłuższego czasu każdy jej krok był dokładnie przemyślany, ponieważ obawiała się, że jeśli zachowa się niewłaściwie, to wzbudzi podejrzenia męża i go zdenerwuje. W ostatnim czasie ma jednak szczególnie dość takiej sytuacji, gdyż Marian zaczął oskarżać ich syna, że pomaga jej ukrywać przypuszczaną niewierność.

Paranoik to określenie dla osoby bardzo podejrzliwej, dostrzegającej wszędzie potencjalne niebezpieczeństwa i spiski przeciwko niej. Zachowanie to jest uciążliwe ze względu na powtarzalny charakter oraz wysoki poziom intensywności. Brak zaufania i ciągłe oskarżenia nawet wobec najbliższych członków rodziny skutkują znaczącym pogorszeniem relacji i konfliktami.

Trudno jest przebywać z osobą, na której zaufanie nie można w żaden sposób „zapracować” – ciągłe oskarżenia stają się nie do zniesienia, wywołują złość, frustrację i poczucie bezsilności. Pojawia się także wypominanie dawnych sytuacji, ponieważ paranoik nie potrafi zapomnieć przewinień, czy to rzeczywistych, czy to domniemanych. Obarcza ludzi wokół siebie wiecznym poczuciem winy, a to niestety niekorzystnie wpływa na ich poczucie własnej wartości. Problemem jest również sam kontakt z taką osobą i konieczność nieustannego wysłuchiwania wrogich wypowiedzi na temat świata i ludzi, co może wywoływać pesymistyczne nastawienie oraz obniżać samopoczucie. Zdarza się, że efektem ciągłych kłótni małżeńskich jest rozwód z paranoikiem. Niestety nie ma uniwersalnego wzoru postępowania z paranoikiem w rodzinie, ponieważ zmiana schematu myślenia i postępowania wymaga świadomości i pracy nad sobą.

Jakie są objawy osobowości paranoicznej

4. Czy istnieje skuteczne leczenie przy typie osobowości paranoicznej?

Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest konsultacja z psychoterapeutą i rozpoczęcie psychoterapii – to szansa na otrzymanie profesjonalnej diagnozy i fachowych zaleceń, jak powinno wyglądać skuteczne leczenie przy typie osobowości paranoicznej.  Sprawdzi się ona również dla bliskich i rodziny, bo dzięki temu doznają ulgi w codziennych trudnościach spowodowanych kontaktem z osobowością paranoiczną. Warto także zastanowić się nad terapią rodzinną lub dla par, aby wspólnie nauczyć się radzić sobie z trudnościami. W przypadku występowania objawów współtowarzyszących (np. depresji, zaburzeń lękowych) nieoceniona jest też farmakoterapia, jednak w tym celu najlepiej udać się do lekarza psychiatry, który dobierze odpowiednie leczenie.

Bibliografia

  • Cierpiałkowska, L., Górska, D. (2016). Psychologia zaburzeń osobowości, w: Cierpiałkowska, L., Sęk, H. Psychologia Kliniczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Czernikiewicz, A. (2016). Zaburzenia osobowości i zachowania u dorosłych, w: Jarema, M. (red.). Psychiatria, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  • Jakubik, A. (2003). Zaburzenia osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  • Soroko, E. (2014). Paranoiczne zaburzenie osobowości, w: Cierpiałkowska, L., Soroko, E. (red.). Zaburzenia osobowości. Problemy diagnostyki klinicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Podobne artykuły

Na naszym blogu dzielimy się z Tobą nie tylko ważnymi informacjami z zakresu rozwiązywania problemów za pomocą psychoterapii, ale także dajemy Ci wskazówki i gotowe rozwiązania, tak, aby było Ci na co dzień lżej na sercu.

RODO

Polityka prywatności