Osobowość borderline – przyczyny, objawy, leczenie

Życie z zaburzeniem osobowości do łatwych nie należy, przekonują się o tym osoby, których dotyczy, a także ich bliscy. Osobowość borderline utrudnia normalne funkcjonowanie i psuje jakość relacji. Co to jest borderline? Jak się objawia? Jak leczyć? Zapraszamy do przeczytania wpisu.

Spis treści:

1. Borderline –  co to jest?
2. Zaburzenia osobowości borderline – objawy.
3. Choroba borderline – przyczyny.
4. Jak leczyć borderline? Diagnozowanie i terapia.
5. Osobowość borderline a związki. Czy osoba z borderline potrafi kochać? Jak żyć z osobą z borderline?

1. Borderline – co to jest?

Borderline nazywa się również pogranicznym zaburzeniem osobowości, osobowością z pogranicza lub osobowością chwiejną emocjonalnie podtypu granicznego. Jest to zaburzenie osobowości związane z niestabilnym nastrojem i poczuciem własnej tożsamości, skłonnością do ryzyka oraz bolesnym uczuciem pustki wewnętrznej. Charakterystyczne są burzliwe relacje z ludźmi oraz towarzyszące temu skraje emocje i oceny – od idealizacji do umniejszania wartości. Zaburzenie wywołuje cierpienie i utrudnia funkcjonowanie.

2. Zaburzenia osobowości borderline – objawy.

Osobowość z pogranicza –  borderline ujawnia się w zachowaniu, emocjach i w sposobie myślenia, czyli w przekonaniach.  Najczęściej pojawia się negatywna emocjonalność i częściej przeżywane są przykre emocje niż pozytywne. Osoba czuje się nieszczęśliwa, co wzbudza niechęć do świata oraz ludzi, niestety nie potrafi sama sobie poradzić z trudnościami, często zatracając się w kryzysach. 

Borderline wywołuje różne problemy w funkcjonowaniu społecznym, a zwłaszcza w relacjach romantycznych. Związki przepełnione są gwałtownymi, skrajnymi uczuciami i z reguły nie trwają zbyt długo. Dzieje się tak w dużej mierze przez odczuwany silny lęk przed porzuceniem. Często osoba woli sama zakończyć znajomość, niż ryzykować odrzuceniem. Rozpad więzi jest dramatyczny, powiązany z kryzysem psychicznym, szantażem emocjonalnym, czy nawet groźbami samobójczymi.

Zaburzenia osobowości typu borderline daje objawy jak:

• niestabilność emocjonalna, huśtawki nastrojów;
• konfliktowość, kłótliwość, napady gniewu;
• niestabilny obraz własnego ,,ja’’ oraz innych ludzi;
• idealizowanie i dewaloryzowanie (obniżanie wartości) bliskich osób;
• wchodzenie w burzliwe, często toksyczne związki;
• nieustanne poczucie wewnętrznej pustki;
• obwinianie innych za swoje niepowodzenia;
• ,,zerojedynkowe’’ postrzeganie spraw jako czarnych lub białych, bez stanów pośrednich;
• impulsywność;
• tendencja do zachowań ryzykownych (np. samookaleczanie, próby samobójcze, nadużywanie substancji psychoaktywnych)
• skłonność do zaburzeń odżywiania;
• stosowanie manipulacji, szantażu emocjonalnego.

3. Choroba borderline – przyczyny.

Choroba borderline nie ma jednoznacznej przyczyny – powstaje w wyniku połączenia predyspozycji genetycznych z warunkami środowiskowymi, jak wychowanie, edukacja, czy poziom otrzymywanego wsparcia.

Istotna jest indywidualna historia życia, a zwłaszcza dzieciństwo. Przeżycie traumatycznych zdarzeń może wpływać na rozwój choroby np. śmierć bliskiej osoby. Także niesprzyjające dla prawidłowego rozwoju warunki w domu rodzinnym, zwiększają szansę na wystąpienie zaburzenia borderline. Mowa tu na przykład o: niesłusznej i częstej krytyce, niestabilności emocjonalnej rodziców, porzuceniu, braku okazywania uczuć. Również istnienie zaburzeń osobowości u opiekunów może być czynnikiem ryzyka, ponieważ taki rodzic nie tylko przekazuje geny dziecku, lecz także prezentuje przed nim niezdrowe wzorce postępowania i myślenia, które ono przejmuje.

4. Jak leczyć borderline? Diagnozowanie i terapia.

Rozpoznanie zaburzenia osobowości zawsze powinno odbywać się pod okiem psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Wizyta w gabinecie rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu, który pomocny jest w określeniu, czy występuje zaburzenie osobowości. Często wykorzystywane są profesjonalne narzędzia jak np. MMPI-2, SCID-5-PD. Dopiero rzetelna diagnoza pozwala określić, jak leczyć borderline.

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 diagnozowanie osobowości z pogranicza jest możliwe, gdy występują przynajmniej 3 objawy borderline:

• zaburzone postrzeganie siebie;
• niesprecyzowane cele i preferencje (także seksualne);
• silne zaangażowanie w związki, które zwykle są niestabilne i prowadzą do kryzysów emocjonalnych;
• porzucanie bliskich osób, aby uniknąć odrzucenia przez nie;
• groźby lub próby samobójcze;
• nieustanne poczucie pustki wewnętrznej.

Psychoterapia osobowości borderline pomoże w zintegrowaniu tożsamości, a także zmianie szkodliwych przekonań i zachowań. W relacji terapeutycznej często występują wzloty i upadki, gdyż osoba ujawnia swoje cechy i może idealizować lub dewaluować terapeutę, potrzebować go, lecz bać się odrzucenia i chcieć porzucić leczenie. Jeśli objawy borderline współwystępują z innymi zaburzeniami (np. depresją), to pomocna będzie farmakoterapia. Natomiast, gdy w grę wchodzą myśli, groźby, plany lub przebyte próby samobójcze, to należy zastanowić się nad hospitalizacją.

5. Osobowość borderline a związki. Czy osoba z borderline potrafi kochać? Jak żyć z osobą z borderline?

Borderline to zestaw pewnych cech, jednak poza nimi każdy ma swoje własne – niezwiązane z zaburzeniem. Ma także indywidualną historię, nie można więc generalizować i opisać uniwersalnego scenariusza dla przebiegu takiego związku, a raczej mówić o pewnych tendencjach.

Osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza mają skłonność do silnego angażowania się w relacje. Początkowo idealizują drugą połówkę, dają jej dużo uwagi i poczucie wyjątkowości. Jednak czasem wystarczy jeden „zgrzyt”, jedno rozczarowanie, aby wymarzony partner zmienił się w najgorszego wroga. Ocena bliskich jest skrajna, są albo bardzo dobrzy, albo źli – i takie emocje także ujawniają wobec nich. Często nie czują się bezpieczne w związku i panicznie obawiają się porzucenia, zatem same wycofują się z relacji, a po jej zakończeniu przypisują byłym partnerom tylko złe cechy.

Widoczna jest potrzeba wysłuchania ich komunikatów i uprawomocnienia dla emocji. Ważne jest poczucie bezpieczeństwa i brak lęku o rozpad relacji. W pracy nad związkiem warto zastosować wzajemną uważność, dobrze jest również skorzystać z terapii dla par lub/i indywidualnej. Możliwe jest stworzenie satysfakcjonującego związku, jednak trzeba mieć otwartość na zmiany oraz przepracować trudności, zarówno własne, jak i wspólne.

Bibliografia:

• Cierpiałkowska, L. (red.). (2004). Psychologia zaburzeń osobowości. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Goldstein, E. (2003). Zaburzenia z pogranicza. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kurtyka, A. Osobowość borderline. Pobrano z: http://www.zaburzeniaosobowosci.pl/borderline.html (dostęp dnia 07.11.2022r.).