Jedzenie z założenia służy do zaspokojenia głodu, który jest naszą fizjologiczną potrzebą. Jednak to nie jedyna funkcja, jaką pełni – daje przyjemność, jest pretekstem do spotkań towarzyskich czy formą okazania uczuć. Dieta oraz nawyki żywieniowe każdej osoby różnią się od siebie w zależności od np. kraju pochodzenia, sposobu wychowania, czy indywidualnych preferencji smakowych. W chwili, gdy strefa żywienia przejmuje kontrolę nad życiem, pojawia się problem. Dziś opowiemy o kompulsywnym objadaniu się, więc zapraszamy do dalszej części wpisu!
Spis treści:
- Co to zaburzenia odżywiania? Czy kompulsywne objadanie się jest zaburzeniem odżywiania?
- Kompulsywne objadanie się – co to jest?
- Zespół kompulsywnego objadania się – przyczyny i skutki
- Kompulsywne objadanie się u dzieci i u dorosłych
- Kompulsywne objadanie się – jak sobie radzić? Jak przestać jeść kompulsywnie?
- Kompulsywne objadanie się – leczenie, terapia, pomoc.
1. Co to zaburzenia odżywiania? Czy kompulsywne objadanie się jest zaburzeniem odżywiania?
Zaburzenia odżywiania to szeroka grupa jednostek chorobowych związanych z nieprawidłowymi, niezdrowymi sposobami jedzenia, których źródło tkwi w psychice. Nawyki żywieniowe znacząco odbiegają od społecznie akceptowanych wzorców, a życie osoby kręci się wokół pokarmu. Najbardziej znanymi rodzajami są anoreksja i bulimia, jednak także kompulsywne objadanie się jest zaburzeniem odżywiania.
2. Kompulsywne objadanie się – co to jest?
Kompulsywne objadanie się (kompulsywne jedzenie, napadowe objadanie się) jest zaburzeniem odżywiania, w którym osoba traci kontrolę nad ilością spożywanego pokarmu i regularnie pojawiają się epizody obżarstwa, skutkujące przykrymi dolegliwościami cielesnymi (np. nudności) oraz psychicznymi (np. poczucie winy). Co warte podkreślenia, osoba nie próbuje zminimalizować skutków napadu, (np. przez wymioty, aktywność fizyczną, środki przeczyszczające) jak to bywa w Bulimii.
Typowymi objawami kompulsywnego objadania się są:
A. Powtarzające się epizody niepohamowanego jedzenia.
B. Współwystępowanie z powyższym przynajmniej trzech następujących objawów:
- Jedzenie dużo szybsze niż normalnie;
- Jedzenie aż do nieprzyjemnego uczucia pełności;
- Jedzenie dużych porcji jedzenia pomimo nieodczuwania fizycznego głodu;
- Jedzenie w samotności z powodu wstydu/zakłopotania jedzeniem;
- Odczuwanie wstrętu do siebie, depresji lub winy po przejedzeniu.
C. Wyraźne cierpienie dotyczące niepohamowanego jedzenia.
D. Występowanie niepohamowanego jedzenia co najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące.
E. Brak powtarzających się czynności kompensacyjnych w związku z niepohamowanym jedzeniem.
3. Zespół kompulsywnego objadania się – przyczyny i skutki
Jedzenie może pełnić dla człowieka różne funkcje, jednak w przypadku osób z zaburzeniem odżywiania bardzo często wiąże się ono z emocjami oraz pewnymi deficytami w tym obszarze. Zwykle doskwiera im niedostateczne poczucie bezpieczeństwa, czują się niekochane, niedoceniane lub samotne. Jedząc, radzą sobie z przykrymi stanami, ponieważ smaczne jedzenie na chwilę odciąga uwagę od trudności i poprawia humor. Sięganie po przysmaki jest formą regulowania stanów emocjonalnych, gdyż osoby nie znają innych sposobów. Objadanie się można także uznać za uzależnienie behawioralne (czynnościowe), a układ dopaminergiczny sprawia, że postrzegają pokarm jako przyjemność i nagrodę. Bardzo ważne są także nawyki żywieniowe wyniesione z domu rodzinnego, przykładowo, jeśli łakocie stanowiły metodę okazania miłości, czy pocieszenia, to w taki sposób najpewniej będzie ono traktowane przez kolejne lata życia. W przypadku niektórych chorych przyczyną może być także zaburzenie w podwzgórzu, objawiające się nieprawidłowościami w odczuwaniu głodu i sytości, a pewne emocje są interpretowane jako fizjologiczna potrzeba jedzenia.
Niestety zespół kompulsywnego objadania się wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami. Wśród nich można wymienić:
- nadwagę i otyłość;
- niską samoocenę i kompleksy;
- insulinooporność, cukrzycę;
- nadciśnienie;
- choroby serca, ryzyko zawału;
- zaburzenia gospodarki hormonalnej;
- zespół metaboliczny;
- depresja;
- izolacja społeczna;
- zwyrodnienia kręgosłupa.
4. Kompulsywne objadanie się u dzieci i u dorosłych
Zaburzenia odżywiania nie są typowe jedynie dla dorosłych, a choroba często nie patrzy na wiek i może wystąpić u każdej osoby, która znajduje się w grupie ryzyka, tj. posiada określone predyspozycje. Tak więc również kompulsywne objadanie się u dzieci jest trudnością, z którą się zmagają. Szczególnie narażona na rozwój nieprawidłowych nawyków żywieniowych jest młodzież w okresie dojrzewania. Objawy choroby będą podobne, co u dorosłych, jednak w tym przypadku dużą rolę odgrywa postawa rodziców, którzy powinni niezwłocznie poszukać specjalistycznego wsparcia dla swojego dziecka.
5. Kompulsywne objadanie się – jak sobie radzić? Jak przestać jeść kompulsywnie?
Kompulsywne objadanie się to złożony problem i przede wszystkim w pierwszej kolejności należy znaleźć źródło takiego zachowania. Dobrze jest praktykować uważność, aby rozróżnić emocje od doznań płynących z ciała, dzięki temu łatwiej można rozróżnić głód fizjologiczny i emocjonalny. Należy także zadbać o zaplanowaną, zbilansowaną dietę, która nasyci i dostarczy niezbędnych wartości odżywczych oraz unikać długich przerw między posiłkami, by nie doświadczać ekstremalnego głodu. Dobrze jest też nie trzymać w domu dużej ilości zapasowego jedzenia, które może wyzwolić napad. Gdy pojawią się natrętne myśli o jedzeniu, można spróbować odwrócić od nich uwagę przez np. wyjście z domu, rozmowę z bliską osobą, czy obowiązki domowe.
6. Kompulsywne objadanie się – leczenie, terapia, pomoc
Leczenie kompulsywnego objadania się najlepiej rozpocząć od wizyty u psychoterapeuty. Jednak najlepsze rezultaty przynosi kompleksowe działanie, w które włączony zostanie dietetyk, a w razie zaburzeń nastroju, również lekarz psychiatra. Osoby chore mogą także skorzystać z grupy wsparcia i uczestniczyć w spotkaniach z innymi o podobnych problemach, co dodatkowo wzbudzi ich motywację do zmiany.
Bibliografia
- Bąk-Sosnowska, M., (2017). Kryteria różnicowe Zaburzenia z napadami objadania się i Uzależnienia od pożywienia w kontekście przyczyn otyłości oraz jej leczenia. Psychiatr. Pol., 51(2), 247-259
- Bąk-Sosnowska, M. (2010). Zaburzenia odżywiania towarzyszące otyłości. Via Medica
- Hansen, K. (2019). Kompulsywne objadanie się Jak dzięki mocy własnego mózgu uwolnić się od zaburzeń odżywiania. Wydawnictwo Vital
- Walenda, A., Bogusz, K., Kopera, M., Jakubczyk, A., Wojnar, M., Kucharska, K. (2020). Regulacja emocji w zaburzeniu z napadami objadania się. Psychiatr. Pol., 181, 1-16.