Wsparcie bliskich osób, które cierpią z powodu zaburzeń lękowych, może stanowić wyzwanie, lecz jednocześnie takie działania są niezwykle ważne dla ich zdrowia psychicznego oraz poprawy samopoczucia. Należy wiedzieć, że zaburzenia lękowe to nie tylko chwilowe zmartwienia lub niepokój — to codzienna walka z irracjonalnym lękiem, przejmującym kontrolę nad myślami, emocjami, czy zachowaniem, a wiedza o tym, jak rozmawiać, reagować i okazywać empatię, może znacząco pomóc w budowaniu bezpiecznej przestrzeni, w której osoba zmagająca się z lękiem będzie czuła się zrozumiana, wspierana. W tym wpisie przyjrzymy się praktycznym sposobom, jak wspierać bliskich z zaburzeniami lękowymi.
Spis treści:
1. Jak rozpoznać zaburzenia lękowe u bliskiej osoby?
2. Dlaczego wsparcie dla osób z zaburzeniami lękowymi jest tak ważne?
3. Skuteczne metody wsparcia bliskich w walce z lękiem.
4. Bibliografia.
1. Jak rozpoznać zaburzenia lękowe u bliskiej osoby?
Rozpoznanie zaburzeń lękowych u bliskiej osoby może być trudne, ponieważ lęk często objawia się w subtelny, a niekiedy nawet niewidoczny dla postronnych obserwatorów sposób. Może maskować się on pod różnymi zachowaniami, takimi jak wycofanie, drażliwość czy nawet fizyczne dolegliwości. Dlatego warto dowiedzieć się, jak rozpoznać zaburzenia lękowe u bliskiej osoby, aby móc wesprzeć ją w codziennych zmaganiach.
Objawy zaburzeń lękowych, na które należy zwrócić uwagę to:
Ciągłe zamartwianie się — nadmierne i nieadekwatnie intensywne do sytuacji. Osoba może obsesyjnie myśleć o różnych sytuacjach, na zapas obawia się np. o pracę, finanse, zdrowie, relacje, przewidując czarne scenariusze, a zamartwianie się często pojawia się nawet wtedy, gdy nie ma realnego zagrożenia.
Unikanie sytuacji wywołujących lęk — może to obejmować zarówno niechęć wobec konkretnych miejsc (np. gdzie są tłumy ludzi, czy otwarte przestrzenie), jak i działań (podróżowanie, spotkania towarzyskie). Unikanie staje się mechanizmem obronnym, ale z czasem prowadzi do coraz większych ograniczeń oraz izolacji.
Fizyczne objawy lęku — takie jak: przyspieszone bicie serca, uczucie duszności, drżenie lub napięcie mięśni, nadmierne pocenie się, bóle głowy, brzucha lub inne dolegliwości, które nie mają jednoznacznej przyczyny medycznej.
Nadmierna drażliwość — jeśli bliska osoba wydaje się bardziej niż zwykle zirytowana lub nerwowa, może to być sygnał, że zmaga się z ciągłym napięciem lękowym, które nieustannie ją obciąża.
Problemy ze snem — osoba może mieć trudności z zaśnięciem, budzić się w nocy lub wstawać bardzo wcześnie. Często przyczyną są natrętne myśli, które nie pozwalają się wyciszyć, niestety długotrwałe zaburzenia snu mogą dodatkowo nasilać lęk, tworząc błędne koło.
Nadmierne skupienie na negatywnych myślach — to, co dla innych wydaje się drobnym problemem, dla osoby z zaburzeniami lękowymi może stać się powodem do poważnych obaw i ciągłego rozważania najgorszych możliwych konsekwencji. Dostrzega ona głównie negatywne aspekty różnych sytuacji, pomijając przy tym pozytywne.
Trudności z koncentracją — lęk może powodować rozproszenie uwagi i trudności w skupieniu się. Może pojawić się problem z wykonywaniem nawet prostych zadań, ponieważ umysł nieustannie zajmuje się obawami, czy natrętnymi myślami. To z kolei powoduje spadek efektywności w pracy, nauce.
Perfekcjonizm — perfekcjonizm często towarzyszy lękowi, zwłaszcza w postaci zaburzeń lękowych o charakterze obsesyjno-kompulsywnym. Osoba może stale dążyć do doskonałości, obawiając się, że najmniejszy błąd doprowadzi do poważnych skutków (np. krytyki, odrzucenia, utraty pracy). Występuje więc nadmierna kontrola, planowanie lub trudności w akceptacji niedoskonałości, błędów.
Nadużywanie substancji psychoaktywnych — niektóre osoby z zaburzeniami lękowymi sięgają po alkohol, nikotynę, czy inne substancje, aby zminimalizować przykre objawy i uciec od myślenia. To chwilowe „rozwiązanie” niestety prowadzi do jeszcze większych problemów, ale może być jednym z pierwszych sygnałów, że ktoś próbuje stłumić emocje, bo nie potrafi sobie z nimi poradzić.
2. Dlaczego wsparcie dla osób z zaburzeniami lękowymi jest tak ważne?
Osoby z zaburzeniami lękowymi zmagają się z ciągłym napięciem, które wpływa na ich codzienne życie, relacje i zdrowie. Wsparcie bliskich jest więc dla nich niezwykle cenne, ponieważ pomaga poradzić sobie z trudnymi emocjami i zrozumieć, że nie są same w swoich zmaganiach, co dodatkowo rozbudza motywację do walki o siebie. Życie z lękiem może wywoływać uczucie izolacji, dlatego obecność kogoś, kto wysłucha, a przy tym okaże zrozumienie, bez oceny lub krytyki, może znacząco poprawić samopoczucie osoby cierpiącej na zaburzenia lękowe. Zdarza się, że osoby lękowe obawiają się zrobić pierwszy krok w stronę zmian, bo wymaga to wyjścia ze strefy komfortu, lecz dodawanie im otuchy to jeden z powodów, dlaczego wsparcie dla osób z zaburzeniami lękowymi jest tak ważne. Pomaga znaleźć odwagę, mobilizując do skorzystania z profesjonalnej pomocy psychoterapeutycznej, psychiatrycznej, a to z kolei niezbędne działanie w procesie powrotu do zdrowia.
3. Skuteczne metody wsparcia bliskich w walce z lękiem.
Zaburzenia lękowe mogą dotknąć każdego, niezależnie od wieku, czy płci i negatywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie. W chwili, gdy dostrzegamy, że ktoś ważny dla nas nie radzi sobie z lękiem, naturalne jest, że pragniemy pomóc, lecz niestety często nie wiemy, jak to zrobić. Istnieje jednak wiele skutecznych metod wsparcia bliskich w walce z lękiem — skorzystaj z naszych wskazówek:
Słuchaj bez oceniania — jedną z istotniejszych form pomocy jest oferowanie empatycznego słuchania, czyli takiego, które nie kończy się oceną, krytyką lub odrzuceniem. Osoby lękowe często czują się niezrozumiane, często mają świadomość, że ich lęk jest nieracjonalny, obawiają się więc, że inni będą z tego szydzić. Kiedy pozwalamy im swobodnie mówić o swoich emocjach, wspieramy ich otwartość do rozmowy, a samo opowiedzenie o nich pozwala zmniejszyć przykre napięcie psychiczne.
Na to zwróć uwagę:
- Nie wywieraj presji do rozmowy, lepiej zadać pytanie: „Chcesz o tym porozmawiać?”;
- Aktywne słuchanie to okazywanie, że jesteśmy w pełni obecni i koncentrujemy się na słowach rozmówcy, w tym celu kiwaj głową na znak aprobaty, używaj potwierdzeń jak np.: „Rozumiem, że to dla Ciebie trudne”.
- Unikaj udzielania rad, jeśli nie zostałeś o to poproszony. Często wystarczy po prostu być dla drugiej osoby.
Okazuj cierpliwość — lęk może objawiać się w różnorodny sposób: od ataków paniki, przez objawy cielesne, aż po nieustanne zamartwianie się o wszystko. Ważne, aby pamiętać, że proces radzenia sobie z nim jest długotrwały, a czasami objawy mogą się nasilać. Okazywanie cierpliwości i wyrozumiałości jest bardzo ważne w skutecznym wspieraniu.
Na to zwróć uwagę:
- Unikaj naciskania na osobę, aby „po prostu przestała się bać” lub „przestała zamartwiać się”.
- Akceptuj, że powrót do zdrowia jest procesem – nie wymuszaj natychmiastowych rezultatów.
- Pomóż bliskiej osobie wyznaczać realistyczne cele w radzeniu sobie z lękiem.
Zachęcaj do profesjonalnej pomocy — chociaż wsparcie od bliskich jest bardzo istotne, to profesjonalna psychoterapia oraz leczenie farmakologiczne pozwolą przepracować źródła lęku, nauczyć się zdrowych metod radzenia sobie, jak i pozwolą zredukować niechciane objawy, które zaburzają funkcjonowanie. Wspieraj bliską osobę w decyzji o szukaniu pomocy u specjalisty oraz towarzysz jej podczas wprowadzania zmian.
Na to zwróć uwagę:
- Delikatnie zasugeruj konsultację z psychologiem, psychoterapeutą, psychiatrą: „Może warto porozmawiać z kimś, kto specjalizuje się w radzeniu sobie z lękiem?”
- Pomóż znaleźć informacje o doświadczonych specjalistach lub grupach wsparcia.
- Wyraź gotowość do wsparcia, np. oferując towarzystwo w drodze na spotkania.
Zachowaj spokój i bądź oparciem w trudnych chwilach — w momentach, gdy lęk bliskiej osoby narasta, ważny jest Twój spokój. Pokazanie, że potrafisz zachować opanowanie i że nie ma realnego zagrożenia, daje jej poczucie bezpieczeństwa.
Na to zwróć uwagę:
- Utrzymuj spokojny ton głosu i unikaj dramatyzowania w tej sytuacji.
- Skup się na tu i teraz: „Jestem tutaj. Przejdziemy przez to razem”.
- Zachęcaj do powrotu do rzeczywistości, pomagając skupić uwagę na otoczeniu, np. na dźwiękach, które słychać w pokoju.
4. Bibliografia.
- Murawiec, S. (2024). Stany lękowe – specyfika zaburzeń i sposoby terapii. Pobrano z: https://www.termedia.pl/Stany-lekowe-specyfika-zaburzen-i-sposoby-terapii,98,54208,1,1.html [dostęp 17.09.2024 r.].
- Nitka-Siemińska, A. (2014). Zaburzenia lękowe — charakterystyka i zasady leczenia. Wybrane problemy kliniczne. Via Medica.
