Bycie rodzicem to ogromna radość, lecz także odpowiedzialność oraz źródło niekończących się pytań, wątpliwości. Wielu rodziców, zwłaszcza w dzisiejszych czasach pełnych poradników, porównań w mediach społecznościowych i „dobrych rad” otoczenia, czuje presję, by być idealnym. Każde potknięcie bywa odbierane jako porażka, a każde trudne zachowanie dziecka jako dowód, że coś robią nie tak.
Perfekcjonizm rodzicielski może prowadzić do wyczerpania, frustracji oraz poczucia winy, a przy tym niestety utrudnia prawdziwą, bliską relację z dzieckiem. Właśnie tutaj psychoterapia staje się wsparciem — miejscem, gdzie można odzyskać równowagę i spojrzeć na rodzicielstwo z większą łagodnością.
Spis treści:
1. Skąd bierze się potrzeba bycia „idealnym rodzicem”?
2. Wpływ perfekcjonizmu na dziecko i rodzinę.
3. Objawy perfekcjonizmu rodzicielskiego.
4. Jak psychoterapia wspiera w budowaniu zdrowych oczekiwań wobec siebie?
1. Skąd bierze się potrzeba bycia „idealnym rodzicem”?
Perfekcjonizm rodzicielski rzadko pojawia się znikąd, a często swoje źródła ma w naszych doświadczeniach z dzieciństwa (np. gdy sami dorastaliśmy w domu, gdzie oczekiwano od nas doskonałości, gdzie błędy były karane lub krytykowane). Niektórzy rodzice chcą „zrobić wszystko inaczej” niż ich opiekunowie i przez to popadają w drugą skrajność, starając się zawsze postępować najlepiej, jak się da. Dodatkową rolę odgrywają normy społeczne i media — obrazy „idealnych rodzin” sprawiają, że łatwo zacząć wierzyć, że szczęśliwe dzieciństwo wymaga perfekcyjnego rodzica. Psychoterapia pozwala dostrzec, skąd się bierze potrzeba bycia „idealnym rodzicem” i zrozumieć, że taka postawa często jest próbą ochrony siebie przed krytyką, odrzuceniem, czy poczuciem winy. Czasem to także efekt porównań z innymi rodzicami obserwowanymi wśród znajomych lub w mediach społecznościowych. Bywa również, że perfekcjonizm jest nieuświadomioną próbą „naprawienia” swojego wewnętrznego dziecka. Niekiedy stoi za nim też lęk, że każdy błąd zaszkodzi dziecku w nieodwracalny sposób. Warto pamiętać, że dziecko potrzebuje przede wszystkim autentycznego, wspierającego rodzica, a nie ideału.
2. Wpływ perfekcjonizmu na dziecko i rodzinę.
Perfekcjonizm, choć w wielu przypadkach wynika z dobrych intencji, może nieść konsekwencje przykre zarówno dla rodzica, jak i dziecka. Rodzic, który nie daje sobie prawa do błędów, żyje w ciągłym napięciu, a taka atmosfera udziela się dziecku — ono także może czuć presję, by być „idealne”. W efekcie dzieci wychowywane w takich warunkach uczą się, że tylko sukces i „grzeczność” są akceptowane. Może to prowadzić do lęku przed porażką, niskiej samooceny, czy trudności w dorosłym życiu. Perfekcjonizm rodzicielski osłabia też spontaniczność, ponieważ zamiast cieszyć się chwilą, rodzic koncentruje się na kontrolowaniu sytuacji lub pilnowaniu zasad. Dziecko może mieć trudność z wyrażaniem własnych emocji, bo zaczyna wierzyć, że tylko te przyjemne są akceptowane. Rodzic z kolei doświadcza coraz większego zmęczenia, a nawet wypalenia. Z czasem perfekcjonizm prowadzi do dystansu w relacji — mniej w niej ciepła i swobody, a więcej kontroli. Paradoksalnie więc wpływ perfekcjonizmu na dziecko i rodzinę jest negatywny, a próba bycia „najlepszym rodzicem” może osłabić więź, której rodzic tak bardzo pragnie.
3. Objawy perfekcjonizmu rodzicielskiego.
Perfekcjonizm rodzicielski nie zawsze jest łatwy do rozpoznania, często osoba nie zdaje sobie z niego sprawy. Może objawiać się np. ciągłym poczuciem winy, że „robię za mało”, nawet jeśli rodzic jest bardzo zaangażowany. To także nieustanne porównywanie się do innych rodziców, poczucie, że trzeba znać odpowiedzi na każde pytanie dziecka, złość na siebie, gdy nie uda się zachować cierpliwości, czy lęk, że jedno potknięcie „zniszczy” rozwój malucha. Perfekcjonistyczny rodzic często ma też trudność z odpoczynkiem, poczucie, że jeśli robi coś dla siebie, zaniedbuje pociechę.
Te objawy perfekcjonizmu rodzicielskiego z pewnością warto potraktować jako sygnał. Warto zatrzymać się na chwilę i zastanowić, jak wprowadzić w życie zmiany, by móc cieszyć się większą bliskością w rodzinie, a mniej skupiać się na kontroli.
4. Jak psychoterapia wspiera w budowaniu zdrowych oczekiwań wobec siebie?
Psychoterapia daje bezpieczną przestrzeń, by zobaczyć, skąd wzięła się potrzeba bycia idealnym i co ona nam robi w codziennym życiu. To proces, w którym rodzic uczy się stawiać bardziej realistyczne wymagania wobec siebie oraz dostrzegać własne zasoby, zamiast skupiać się tylko na brakach. W terapii można także nauczyć się akceptowania błędów — traktowania ich nie jako dowodu porażki, ale naturalnej części bycia człowiekiem, rodzicem. Bardzo ważnym elementem jest też rozwijanie empatii wobec samego siebie: pozwolenie sobie na odpoczynek, przyznanie, że ma się prawo do zmęczenia, a nawet do złości. Dzięki temu rodzic staje się bardziej autentyczny i dostępny dla dziecka, które potrzebuje przede wszystkim obecności, a nie doskonałości.
5. Bibliografia.
- Okręgowy Inspektorat Pracy w Katowicach. (2024, 9 grudnia). Perfekcjonizm a stres: Jak dążenie do doskonałości może szkodzić? Katowice PIP. https://katowice.pip.gov.pl/aktualnosci/perfekcjonizm-a-stres-jak-dazenie-do-doskonalosci-moze-szkodzic?tmpl=pdf [dostęp 29.09. 25r.].
- SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. (2023, 20 kwietnia). Zgubne skutki perfekcjonizmu w relacji rodzic–dziecko [Informacja prasowa]. Centrum prasowe SWPS. https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/33440-zgubne-skutki-perfekcjonizmu-w-relacji-rodzic-dziecko [dostęp 29.09.25r.].
