Diagnoza nowotworu to moment, który całkowicie zmienia życie człowieka — same objawy choroby są niezwykle obciążające, ale dodatkowym wyzwaniem jest jeszcze proces leczenia onkologicznego, często związany z chemioterapią i radioterapią. Bez dwóch zdań, obie te formy wpływają na samopoczucie fizyczne, ale warto podkreślić, że oddziałują również na psychikę. Zatem zrozumienie, z jakimi trudnościami zmaga się ktoś w trakcie leczenia, oraz jak wsparcie psychoonkologa może pomóc w radzeniu sobie z tą sytuacją, jest bardzo istotne dla efektywnego przetrwania tej trudnej drogi. W niniejszym artykule omówimy najważniejsze wyzwania związane z chemioterapią i radioterapią oraz metody wsparcia, które mogą pomóc pacjentom zachować równowagę psychiczną, aby lepiej radzić sobie z leczeniem.
Spis treści:
1. Z jakimi wyzwaniami zmagają się pacjenci podczas leczenia onkologicznego?
2. Jak psychoonkolog może pomóc w radzeniu sobie z leczeniem?
3. Techniki psychologiczne pomagające w przetrwaniu chemioterapii i radioterapii.
4. Bibliografia.
1. Z jakimi wyzwaniami zmagają się pacjenci podczas leczenia onkologicznego?
Leczenie onkologiczne (chemioterapia i radioterapia) to bardzo duże obciążenie dla pacjenta — zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Podczas gdy o symptomach cielesnych mówi się często, tak wpływ na psychikę jest z reguły bagatelizowany, a przecież nie tylko ciało, ale również umysł jest narażony na duży stres, co więcej, mogą pojawić się nawet zaburzenia psychiczne po chemioterapii.
Z jakimi wyzwaniami zmagają się pacjenci podczas leczenia onkologicznego? Wpływ chemioterapii na psychikę obejmuje:
Zaburzenia emocjonalne i lęki — pojawia się niepewność dotycząca skuteczności leczenia, obawa przed nawrotem choroby, oraz strach przed skutkami ubocznymi terapii. Te uczucia mogą prowadzić do chronicznego stresu, a nawet zaburzeń lękowych, czy depresji.
Zmęczenie i osłabienie — intensywne leczenie chemioterapią i radioterapią powoduje wyczerpanie, a to negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie, pojawiają się trudności z wykonywaniem nawet prostych zadań, co może obniżyć samoocenę oraz odebrać poczucie kontroli nad własnym życiem.
Zaburzenia psychiczne po chemioterapii — chemioterapia może prowadzić do tzw. chemo brain, czyli problemów z koncentracją uwagi, pamięcią i zdolnością do podejmowania decyzji. Te objawy pogarszają jakość życia, sprawiając, że pacjent czuje się jeszcze bardziej bezradny, zdezorientowany.
Zmiany w relacjach społecznych — osoby poddawane leczeniu onkologicznemu często doświadczają izolacji. Zmniejszona aktywność społeczna, brak energii do kontaktów z bliskimi oraz poczucie bycia „ciężarem” mogą prowadzić do samotności, poczucia wyobcowania.
Wsparcie w chorobie nowotworowej jest niezwykle istotne nie tylko na poziomie medycznym, ale również emocjonalnym. Pacjenci często odczuwają bezradność, a także potrzebują pomocy w poradzeniu sobie z tak poważnymi zmianami w swoim życiu.
2. Jak psychoonkolog może pomóc w radzeniu sobie z leczeniem?
Psychoonkologia to dziedzina, która koncentruje się na zapewnianiu wsparcia psychologicznego pacjentom z rozpoznanym nowotworem. Wizyta u psychoonkologa pomaga choremu zrozumieć swoje emocje w obliczu trudnej diagnozy, zaakceptować chorobę i lepiej radzić sobie z wyzwaniami idącymi w parze z chemioterapią lub radioterapią.
To, jak psychoongokog może pomóc w radzeniu sobie z leczeniem, będzie w dużym stopniu zależało od indywidualnych trudności danej osoby. Przede wszystkim jednak zapewnia wsparcie emocjonalne, czyli pomaga zrozumieć własne emocje, wskazując, jak zmniejszyć przykre napięcie psychiczne, a także pokonać lęk i depresję. Działania psychoonkologa mają na celu poprawę jakości życia pacjenta poprzez zminimalizowanie cierpienia psychicznego, jednak to również szansa nauki technik radzenia sobie z negatywnymi myślami oraz stresującymi sytuacjami. Psychoonkolog towarzyszy w opracowaniu nowych strategii, które chory może wykorzystać w trudnych momentach — zarówno w trakcie terapii, jak i już po jej zakończeniu. Często także osoby chore zmagają się z niepewnością dotyczącą stanu zdrowia, czy przyszłości, a kontakt ze specjalistą uspokaja ten lęk. Warto pamiętać, że chemioterapia i radioterapia wpływają nie tylko na samego pacjenta, ale również na jego bliskich. Psychoonkolog oferuje wsparcie w chorobie nowotworowej, jest, aby towarzyszyć całej rodzinie, jednakowo w zrozumieniu stanu emocjonalnego osoby z diagnozą, lecz także w przepracowaniu własnych, trudnych emocji.
3. Techniki psychologiczne pomagające w przetrwaniu chemioterapii i radioterapii.
Psychoonkolog często wykorzystuje w swoich działaniach techniki psychologiczne pomagające w przetrwaniu chemioterapii i radioterapii, które mają na celu zmniejszenie stresu oraz poprawę psychicznego samopoczucia pacjenta. Przedstawiamy kilka metod, które mogą okazać się skuteczne podczas leczenia.
Jedną z nich jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zidentyfikować negatywne myśli i schematy potęgujące objawy lęku, czy depresji — dzięki tej formie oddziaływania, pacjent uczy się, jak zastępować niesprzyjające myśli bardziej pozytywnymi, realistycznymi. CBT może również pomóc w radzeniu sobie z problemami związanymi z „chemo brain”, poprawiając koncentrację oraz organizację myśli. Często stosuje się też techniki relaksacyjne oraz medytację, ponieważ chemioterapia i radioterapia mogą skutkować narażeniem na duży stres. Techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja mindfulness oraz progresywna relaksacja mięśni, pomagają zredukować nieprzyjemne napięcie. Warto także wprowadzić wizualizację oraz techniki wyobrażeniowe — wizualizacja polega na wyobrażaniu sobie pozytywnych scenariuszy, które mogą pomóc osobie odzyskać kontrolę nad swoimi emocjami, co jest szczególnie pomocne w sytuacjach, gdy pacjent odczuwa lęk przed leczeniem lub bólem. Kolejnym, skutecznym działaniem jest terapia akceptacji i zaangażowania (ACT), czyli metoda, która uczy, jak zaakceptować emocje i skupić się na tym, co jest dla pacjenta ważne, mimo trudnych okoliczności. To motywacja do rozpoczęcia życia zgodnie z własnymi wartościami, celami, nawet w obliczu wyzwań związanych z leczeniem onkologicznym.
4. Bibliografia.
- Zielazny, P., Zielińska, P. (2014). Psychoonkologia – nowa dyscyplina medycyny, jej historia i sytuacja w Polsce. Postępy psychiatrii i neurologii 23(2014), s. 111-116.
