Trudne emocje, takie jak lęk, smutek czy złość, mogą w negatywny sposób zakłócać nasze codzienne życie, a ich unikanie często tylko prowadzi do pogłębiania problemów. Tymczasem jedynym skutecznym rozwiązaniem jest, by pozwolić sobie je odczuwać i na bieżąco przepracowywać. Psychoterapia oferuje wiele technik, które pomagają zrozumieć oraz poradzić sobie doświadczeniami. W tym wpisie dowiesz się, jak psychoterapia wspiera proces przetwarzania emocji, jakie narzędzia mogą okazać się pomocne oraz jakie długoterminowe korzyści przynosi praca nad emocjami. Zapraszamy do lektury!
Spis treści:
1. Czym są trudne emocje i dlaczego je odczuwamy?
2. Dlaczego unikanie trudnych emocji prowadzi do problemów?
3. Techniki psychoterapeutyczne w pracy nad emocjami.
4. Jak zrozumienie emocji wspomaga proces terapii i wpływa na nasze życie?
5. Bibliografia.
1. Czym są trudne emocje i dlaczego je odczuwamy?
Trudne emocje to takie, które wywołują w nas dyskomfort, ból, czy wewnętrzny niepokój i choć mogą się one wydawać czymś negatywnym, to są jednak naturalnym elementem naszego życia, co więcej — mają bardzo ważną funkcję, są dla nas sygnałem.
Żeby zrozumieć, czym są trudne emocje, najlepiej posłużyć się przykładami takich stanów:
Smutek: często pojawia się w odpowiedzi na stratę, rozczarowanie. Pomaga nam przetworzyć trudne wydarzenia i nadać im sens.
Złość: występuje, gdy czujemy się zagrożeni, niesprawiedliwie traktowani lub sfrustrowani. Może być znakiem, że nasze granice zostały naruszone.
Lęk: ma na celu przygotowanie nas na potencjalne zagrożenia. Chociaż często jest kojarzony z irracjonalnymi obawami, w umiarkowanych ilościach chroni nas przed niebezpieczeństwami.
Poczucie winy: ujawniane, gdy uważamy, że postąpiliśmy w sposób sprzeczny z naszymi wartościami lub skrzywdziliśmy innych. Motywuje nas do naprawienia błędów lub dążenia do zmiany zachowań.
Oczywiście powyższe opisy, kiedy doświadczamy trudnych emocji, są jedynie przykładem, a to dlaczego je odczuwamy, jest kwestią indywidualną, ponieważ każdy z nas może w odmienny sposób zareagować na dane sytuacje.
Należy również podkreślić, że nie ma ani dobrych, ani złych emocji — każda z nich jest nam potrzebna. Problem może jednak pojawić się, gdy trudne emocje przejmują kontrolę nad naszym życiem i nie pozwalają nam normalnie funkcjonować.
Każdy z nas czasem ma gorszą chwilę, a gdy trudne emocje u dzieci lub u dorosłych, u kobiet lub u mężczyzn odbierają radość z życia, warto poszukać dla siebie oraz swoich bliskich wsparcia u psychoterapeuty.
2. Dlaczego unikanie trudnych emocji prowadzi do problemów?
Trudne emocje mogą negatywnie wpłynąć na nasze samopoczucie, tym bardziej, gdy nie są przepracowane. Jednak dlaczego unikanie trudnych emocji prowadzi do problemów? Mogą one przejmować władzę nad naszymi myślami, decyzjami i relacjami, co powoduje poczucie przytłoczenia, nadmierny stres, a nawet objawy depresji. Warto wiedzieć, że emocje, które zostały stłumione, często objawiają się także w ciele, przykładowo lęk wywołuje objawy somatyczne, takie jak: napięcie mięśni, bóle głowy, czy problemy trawienne. Z kolei tłumiona złość w wielu sytuacjach skutkuje wybuchami agresji lub wycofaniem się z relacji interpersonalnych.
Choć naturalnym mechanizmem obronnym jest unikanie tego, co nieprzyjemne, to długoterminowe ignorowanie trudnych emocji z reguły wiąże się z poważnymi konsekwencjami, sprawia, że problemy narastają, a to tylko pogłębia poczucie zagubienia, cierpienie. Co także istotne, to fakt, że częste tłumienie trudnych emocji doprowadza do rozwoju niezdrowych mechanizmów obronnych — takich jak wyparcie, projekcja, czy racjonalizacja, które z czasem stają się stałym wzorcem reagowania na problemy, a to tworzy błędne koło, bo zamiast od razu poszukać rozwiązania dla codziennych wyzwań, ignorujemy je, a one tylko narastają. W efekcie obecności niechcianych emocji zdarza się sięgać po niebezpieczne dla zdrowia i życia metody jak nadużywanie alkoholu, narkotyków, czy podejmowanie ryzykownych zachowań, wszystko po to, aby odwrócić uwagę od tego, co się czuje.
3. Techniki psychoterapeutyczne w pracy nad emocjami.
Psychoterapia oferuje wiele narzędzi, które pomagają w zdrowym przepracowaniu trudnych emocji, to nie tylko możliwość znalezienia źródła problemów, lecz także szansa nauki reagowania na nie w taki sposób, który nam nie szkodzi. W zależności od nurtu pracy psychologa, czy potrzeb pacjenta/klienta, techniki terapeutyczne w pracy nad emocjami mogą obejmować różnorodne działania, jak na przykład:
Dialog wewnętrzny — polegający na świadomym przyglądaniu się własnym myślom i emocjom oraz próbie rozmowy z różnymi „głosami” wewnętrznymi, które mogą reprezentować np. naszego wewnętrznego krytyka, lęki lub nieuświadomione potrzeby. Celem tej techniki jest odkrycie, skąd pochodzą określone emocje, oraz jak możemy na nie wpływać, poprzez bardziej świadomą interakcję z nimi.
Ekspozycja — polega na stopniowym wystawianiu na bodźce wywołujące silne emocje (np. lęk) w kontrolowany sposób, aby pomóc zmniejszyć intensywność tych reakcji. Uczy, że możliwe jest poradzenie sobie nawet z bardzo przykrymi odczuciami, a ich unikanie tylko powiększa problem.
Praca z traumą — techniki takie jak EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) czy terapia ekspozycyjna pomagają przetworzyć bolesne wspomnienia i związane z nimi emocje. Terapia EMDR opiera się na ruchach gałek ocznych, które pomagają pacjentom zintegrować traumatyczne wspomnienia, aby przestały one wywoływać nadmierne emocje. Praca z traumą w psychoterapii pomaga zrozumieć, że przeszłe wydarzenia nie muszą wpływać na teraźniejszość.
Mindfulness, techniki uważności — Mindfulness jest dużym wsparciem w regulacji trudnych emocji, pomaga nauczyć się bycia w pełni obecnym w danej chwili, co pozwala świadomie obserwować swoje emocje bez automatycznego reagowania na nie.
Jednak jak sobie radzić z trudnymi emocjami? Najlepiej jest dostosować metodę do indywidualnych potrzeb, preferencji oraz problemu. Niestety samodzielnie bardzo trudno jest przezwyciężyć przykre doświadczenia i często nie wie się, co dokładnie robić, dlatego warto umówić się na konsultację ze specjalistą, który będzie nam towarzyszył na drodze do odzyskania równowagi.
4. Jak zrozumienie emocji wspomaga proces terapii i wpływa na nasze życie?
Zrozumienie emocji wspomaga proces terapii i wpływa na nasze życie, ponieważ pozwala na wprowadzenie pozytywnych zmian, a także podtrzymuje motywację do działania. Ponadto w relacjach umożliwia lepszą komunikację, budowanie głębszych więzi oraz rozwiązywanie konfliktów w sposób konstruktywny. Z kolei w pracy daje szansę lepiej radzić sobie ze stresem, podejmować bardziej świadome decyzje, a także efektywniej współpracować z innymi. Lepsze zrozumienie siebie i zwiększenie samoświadomości to bardzo często jedne z ważniejszych efektów psychoterapii. Zyskujemy dzięki temu zdolność rozpoznawania oraz regulowania emocji, jak i jesteśmy w stanie zrozumieć przyczyny własnego samopoczucia. Rośnie również poczucie kontroli nad życiem, a wykształcenie zdrowszych mechanizmów radzenia sobie z emocjami zmniejsza skłonność do impulsywnych reakcji, czy destrukcyjnych strategii, takich jak unikanie problemów, agresja, uzależnienia. Psychoterapia daje narzędzia, które pomagają poradzić sobie z przyszłymi wyzwaniami emocjonalnymi, a to w konsekwencji prowadzi do poczucia spokoju i równowagi emocjonalnej.
5. Bibliografia.
- Jankowska, M. (2020). Zarządzanie emocjami. Krok w stronę zdrowia psychicznego. Pobrano z: https:// ore.edu.pl/2020/12/zarzadzanie-emocjami-publikacja-w-serii-zdrowie-psychiczne/ [dostęp 24.09.2024 r.].
- Soroko, E., Górska, D. (2004). Poznawcze aspekty regulacji emocji. Pobrano z: https:// www.researchgate.net/publication/256091044_Poznawcze_aspekty_regulacji_emocji [dostęp 24.09.2024 r.].