Odpoczynek to z pozoru przyjemny temat. W końcu z założenia jest to coś przyjemnego, co jednocześnie uspokaja, rozluźnia i ładuje pozytywną energią. Wydaje się być prostą czynnością. Jednak im więcej czasu poświęcamy na myślenie, czym odpoczynek jest, tym trudniej wskazać konkretne metody, pozwalające się zrelaksować. Pytasz jak nauczyć się odpoczywać? W tym artykule opiszę czym jest odpoczynek i jak zacząć go praktykować – bo nie zawsze jest to proste zadanie.
Czy odpoczynek jest snem?
Odpoczynek, to nie sen, choć podczas snu również wypoczywamy. Sen to bardzo specyficzny stan Twojego mózgu, podczas którego dochodzi do procesu oddzielania emocji od wspomnień i zdarzeń, które mamy za sobą (za prof. Walker). Jeśli mało sypiasz, Twój mózg przestaje działać prawidłowo, obniżając umiejętności poznawcze w wyniku przeciążenia. W trakcie odpoczynku Twój mózg nie regeneruje się w pełni, a dystansuje się do otaczającej Cię rzeczywistości oraz wycisza. Jeśli nie odpoczniesz, poczujesz się fizycznie i psychicznie wyczerpany. Mimo to nadal będziesz mógł funkcjonować, chociaż może mniej efektywnie. To prawdopodobnie byłoby niemożliwe bez snu.
Usiądź, zrelaksuj się i nie myśl o niczym. Trudne, prawda? Istnieje dobry powód, dla którego Twój umysł wydaje się błądzić, nawet, gdy bardzo starasz się, aby się wyłączyć – mózg tak naprawdę nigdy nie odpoczywa.
Przez lata naukowcy pracowali na założeniu, że nasz mózg ciężko pracuje, gdy otrzymuje określone zadanie do wykonania i wyłącza się, gdy umysł nie jest pobudzany. Ostatnie badania przeprowadzone na podstawie skanu mózgu, pokazują natomiast, że mózg jest zawsze aktywny, a tryb „odpoczynku” pozwala mu jedynie przeorganizować myśli. Jedna część mózgu zwalnia, ale inna zaczyna pracować intensywniej.
Odpoczywać możesz, siedząc na kanapie, nic nie robiąc lub czytając książkę. Tak samo może wpływać na Ciebie spacer, łowienie ryb czy medytacja, mimo, że aktywność mózgu w tym czasie jest wysoka. Niektórzy uważają, że nawet intensywna aktywność fizyczna może działać uspokajająco. Kluczem do mentalnego odpoczynku jest zaangażowanie mózgu w jedną czynność.
Dodatkowym wyzwaniem w dbaniu o odpoczynek są momenty, w których musimy pozostać w czterech ścianach np. podczas lockdown’u. Więcej na temat radzenia sobie w takich okolicznościach przeczytasz w artykule Depresja w pandemii – jak o siebie zadbać.
Relaks bez poczucia winy – czy to możliwe?
Już samo myślenie o poświęceniu czasu na relaks i odpoczynek powoduje, że często człowiek czuje się winny, gdyż mógłby w tym czasie robić coś o wiele bardziej pożytecznego. Tymczasem najpierw trzeba przeorganizować myślenie o tym, jak definiuje się odpoczynek, ponieważ tu kryje się sedno problemu.
Świat pędzi do przodu. Codziennie zmienia się i przekształca. By nadążyć za ciągłymi zmianami, konieczne jest dostosowanie tempa życia do odpowiedniej prędkości. Często kończy się to wymagającą pracą, wypełnionym po brzegi kalendarzem i brakiem czasu na odpoczynek.
Ponadto, produktywność i rozwój to wysoko cenione przez społeczeństwo wartości. Żyjąc w zachodnim świecie, ludzie są zaprogramowani do ciągłego wzrastania, uczenia się i nabywania nowych umiejętności. W konsekwencji coraz więcej osób dołącza do morderczego wyścigu, który może zakończyć się sporym uszczerbkiem na zdrowiu psychicznym, zaburzeniami nastroju oraz przewlekłym stresem.
Jak nauczyć się odpoczywać?
Zmień myślenie
Pewnie myślisz teraz „To nie takie łatwe!” i masz rację. Zmiana sposobu myślenia nie jest prostym zadaniem. Wymaga czasu, sumienności i determinacji. Ale jest to wykonalne! Pamiętaj, że myślenie o porażce nie pomaga w zdobywaniu celu. Dlatego wytrwała praca ta jest tak ważna.
Codziennie przypominaj sobie, że odpoczynek polega na inwestowaniu w siebie – ma więc swój produktywny cel.
Pozwól sobie na myślenie, że masz prawo być zmęczony/a. Codziennie wypełniasz mnóstwo obowiązków. Nie kieruj się opiniami innych – tylko Ty wiesz, ile Cię to kosztowało. Koniecznie więc naucz się nagradzać za osiąganie celów. Daj sobie przyzwolenie na chwilę relaksu.
Planuj swój dzień
By ułatwić sobie nagradzanie, planuj swój czas zarówno krótko- jak i długoterminowo. Zapisuj w kalendarzu wszystkie czynności wykonywane danego dnia, by mieć wgląd w to, co rzeczywiście robisz. Niczego nie pomijaj, bo dopiero wtedy będziesz mieć naoczny dowód, że zasłużyłeś/łaś na odpoczynek. I ten też wpisz w kalendarz. Koniecznie znajdź przestrzeń na relaks każdego dnia. Nie zawsze musi to być dwugodzinny spacer. Może to być czynność zajmująca 15-30 minut Twojego czasu w ciągu dnia. Zastanów się, co sprawia, że znajdujesz ukojenie i spokój. Wypisz te czynności i postaraj się je wpleść w codzienne obowiązki. Ważne, by zachować odpowiedni balans pomiędzy pracą a odpoczynkiem.
Czasem samo przytulanie kota czy dbanie o rośliny w domu pomaga nam odpocząć. A może warto odstawić auto wcześniej i iść po dziecko do przedszkola i szkoły na piechotę.
Zrób listę obowiązków mniej ważnych
Nie znajdziesz czasu na odpoczynek, jeśli stale będziesz przeładowywać swój kalendarz. Lista obowiązków mniej ważnych pozwoli Ci skupić się na tym, co rzeczywiście musisz zrobić danego dnia, ale też dzięki niej zrozumiesz, z czego możesz zrezygnować i nie mieć poczucia winy. Bądź realistą!
Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne i dowiedz się jak nauczyć się odpoczywać
Jako ludzie tracimy zdolność do efektywnego odpoczynku. To, co wielu uważa za relaks (np. używki), zdecydowanie nim nie jest. Czas zadbać o swoje zdrowie psychiczne. Czas nauczyć się odpoczywać w taki sposób, który przyniesie nam rzeczywiste ukojenie.
Zastosuj się do tych kilku wskazówek i sprawdź, jak wygląda efektywny odpoczynek. Jeśli jednak czujesz, że nie radzisz sobie sam – zgłoś się do nas i przyjdź na konsultacje psychologiczne.