Uzależnienie od narkotyków to choroba, z którą zmaga się wiele osób oraz ich rodzin. Często można usłyszeć od zażywających zdanie jak: „mogę przestać w każdej chwili, ale zwyczajnie nie chcę” – jednak to nie tylko kwestia chęci, ponieważ narkomania odbiera kontrolę nad swoim zachowaniem. Jak dochodzi do uzależnienia i jaki jest wpływ narkotyków na organizm człowieka? Opisujemy w dalszej części, zapraszamy do lektury!
Spis treści:
- Uzależnienie od narkotyków – czym jest i jak je rozpoznać?
- Etapy uzależnienia od narkotyków
- Fazy rozwoju uzależnienia od narkotyków, a skutki brania i uzależnienia od narkotyków
- Zachowanie po narkotykach, czyli jak zachowują się ludzie po narkotykach?
- Terapia dla uzależnionych od narkotyków
1. Uzależnienie od narkotyków – czym jest i jak je rozpoznać?
Uzależnienie od narkotyków (narkomania) to stan, w którym osoba czuje przymus do zażywania środków odurzających, czego konsekwencją jest pogorszenie zdrowia, niezdolność do realizowania codziennych obowiązków i rozpad relacji. Narkomani potrafią skutecznie ukrywać nałóg, zwłaszcza w pierwszych fazach uzależnienia od narkotyków, zatem jak je rozpoznać?
Należy zwrócić uwagę na objawy jak np.:
- niezdolność do odstawienia narkotyków, głód narkotykowy;
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych, szkolnych, rodzinnych;
- zażywanie nawet w nieodpowiednich, zagrażających sytuacjach;
- problemy z prawem;
- kontynuowanie zażywania narkotyków mimo świadomości negatywnych skutków;
- zmiana tolerancji i konieczność przyjmowania większej dawki;
- zespół odstawienny;
- zmiana wyglądu, zaniedbywanie higieny;
- bóle w ciele;
- drżenie mięśni;
- nienaturalny wygląd źrenic;
- zmiana grona znajomych;
- zaburzenia snu i apetytu;
- pobudzenie lub otępienie;
- wahania nastroju;
- napady agresji;
- zmiany skórne;
2. Etapy uzależnienia od narkotyków
Próbowanie substancji odurzających rozpoczyna się zwykle z ciekawości, niestety często kończy się tak, że osoba stopniowo wkracza na kolejne etapy uzależnienia od narkotyków.
Możemy wyróżnić 4 fazy uzależnienia od narkotyków:
Wstępna – ma swój początek w namowach znajomych oraz ciekawości. Osoba zażywa okazjonalnie, nie wydaje jeszcze dużej ilości pieniędzy na narkotyki, ponieważ nie bierze często, a organizm ma małą tolerancję na używki. Jej zachowanie i stan zdrowia pozostają bez większych zmian.
Ostrzegawcza – wzrasta zainteresowanie narkotykami, pojawia się poszukiwanie okazji do zażywania. To etap, gdy rozpoczyna się uzależnienie, a tolerancja zaczyna rosnąć. Osoba pozornie prowadzi normalne życie – chodzi do pracy, szkoły i realizuje obowiązki, jednak coraz częściej woli wypełniać swój wolny czas braniem, co skutkuje spadkiem zainteresowań sprawami, które dotychczas były istotne. Narkotyki stają się także ucieczką od codziennych problemów.
Krytyczna – osoba organizuje całe swoje życie wokół zdobywania i zażywania substancji. To moment, gdy uzależnienie jest już w pełni rozwinięte, a narkoman nie ma kontroli nad używkami, zatem zdarzają się przedawkowania. Pojawiają się także problemy z prawem i finansami. Osoba próbuje przestać, aby udowodnić, że nie ma problemu, jednak po kilku dniach „czystości” wraca do brania. Pogorszeniu ulega także stan zdrowia.
Chroniczna – narkoman nie wyobraża już sobie życia bez zażywania i na tym etapie uzależnienia od narkotyków bierze, aby czuć się normalnie i móc funkcjonować. Osoba zrobi i poświęci wszystko, żeby tylko zdobyć substancję. Przez większość czasu jest w „ciągu” narkotykowym, jednak w chwilach trzeźwości próbuje naprawić swoje błędy. Organizm jest już skrajnie wyniszczony, a jedyną szansą na przeżycie jest przejście detoksu i rozpoczęcie leczenia.
3. Fazy rozwoju uzależnienia od narkotyków, a skutki brania i uzależnienia od narkotyków
Narkomania jest postępującym stanem, a wpływ narkotyków na organizm człowieka z czasem jest coraz bardziej dotkliwy. Osiągnięcie każdej, kolejnej fazy wiąże się z nowymi konsekwencjami zdrowotnymi, osoba doświadcza widocznego pogorszenia kondycji cielesnej oraz psychicznej, coraz trudniej jest jej funkcjonować w świecie. Zmaga się z chorobami organów wewnętrznych i pojawiają się nieodwracalne zmiany w mózgu po narkotykach. Jednak skutki brania i uzależnienia od narkotyków to także rozpad więzi z bliskimi czy wykluczenie ze społeczeństwa. Niestety często narkomani mają problemy z prawem, nie są w stanie ani utrzymać stałej pracy, ani racjonalnie gospodarować pieniędzmi, więc stają się osobami bezdomnymi. Długotrwałe zażywanie narkotyków z reguły prowadzi do śmierci wskutek wyniszczenia organizmu lub przedawkowania.
4. Zachowanie po narkotykach, czyli jak zachowują się ludzie po narkotykach?
Zachowanie po narkotykach jest zależne od indywidualnych predyspozycji danej osoby. Są to jednak używki, których celem jest osiągnięcie stanu odurzenia, ludzie sięgają po nie, aby poprawić swoje samopoczucie, uciec od problemów, doznać stanu relaksu i euforii. Dużo zależy od tego, czy osoba zażyła narkotyk o silnych właściwościach pobudzających, czy może raczej mający działanie otępiające, więc sposób, w jaki zachowują się ludzie po narkotykach, jest także zależny od rodzaju przyjmowanej substancji. Niektórzy będą spokojni, wręcz beztroscy, a inni mogą przejawiać agresję i złość.
5. Terapia dla uzależnionych od narkotyków
Nieleczona narkomania prowadzi do śmierci, z tego względu należy jak najszybciej podjąć kroki, aby uwolnić się od nałogu. Konieczna jest terapia dla uzależnionych od narkotyków, która powinna zostać poprzedzona detoksykacją, czyli oczyszczeniem organizmu ze szkodliwych substancji. Z reguły samodzielne próby odstawienia kończą się uciążliwym zespołem abstynencyjnym i osoba, chcąc przerwać cierpienie, sięga ponownie po używki. Dlatego bardzo ważne jest, aby proces ten odbył się pod nadzorem profesjonalistów, którzy wiedzą jak złagodzić dolegliwości oraz dodają motywacji i wspierają. W chwili, gdy osoba nie jest już pod wpływem, można rozpocząć psychoterapię, na tym etapie będzie ona w stanie lepiej się skupić na wprowadzaniu zmian. Warto rozważyć zarówno indywidualne wizyty u psychoterapeuty, jak i spotkania grupowe z osobami o podobnych problemach. U osób długotrwale zażywających narkotyki, często na skutek nieodwracalnych zmian w mózgu, rozwijają się choroby współtowarzyszące, jak np. depresja. W takiej sytuacji należy też wprowadzić farmakoterapię. Istotne jest również, aby być pod opieką lekarzy specjalistów, którzy pomogą z poprawą kondycji zdrowia, pogorszonego przez narkotyki. Szczegółowy plan działania jest indywidualny, ustalany pod kątem konkretnej osoby i jej doświadczeń.
Bibliografia
- Bętkowska-Korpała B. (2009), Uzależnienia w praktyce klinicznej. Zagadnienia diagnostyczne, Warszawa ParpaMedia
- Naglik, A. Fazy rozwoju uzależnienia od narkotyków. Pobrano z: http://repozytorium.p.lodz.pl/handle/11652/2536 [dostęp 16.02.23 r.]
- Niewiadomska I., Stanisławczyk P. (2004). Narkotyki. Lublin: KUL