Agresja to zjawisko, z którym można mieć styczność zarówno w roli sprawcy, jak i osoby poszkodowanej. Jako problem społeczny, wiąże się ze szkodliwym wpływem na zdrowie psychiczne i fizyczne, zwłaszcza dla ofiar. W tym artykule omówimy przyczyny i rodzaje agresji, a także problemy związane z tą formą zachowania.
Spis treści:
- Agresja – skąd się bierze i jak rozpoznać, że to problem?
- Przyczyny i rodzaje agresji
- Napady agresji – jak sobie radzić z agresywną osobą? Jak reagować na agresję?
- Problemy z agresją, wybuchy agresji – jak poskromić własną agresję?
- Gdzie szukać pomocy i treningu zastępowania agresji?
1. Agresja – skąd się bierze i jak rozpoznać, że to problem?
Agresja jest problemem wielu osób. Skąd się bierze? Na to pytanie odpowiedzi można znaleźć wiele, ale jednym z głównych czynników jest nieumiejętność radzenia sobie z emocjami. Przykładowo: złość, frustracja, gniew czy niezadowolenie są wyrażane poprzez przemoc słowną lub fizyczną.
Jak zauważa Ewa Pytka w swojej książce „Agresja – problem czy wyzwanie?”, istnieją różne przyczyny agresji. Często jest ona wynikiem frustracji z powodu niepowodzeń, kryzysów osobistych lub sytuacji życiowych, których osoba nie potrafi przezwyciężyć.
Jak rozpoznać, że agresja stała się problemem? Zdarza się, że osoba nie zdaje sobie sprawy z tego, że jej zachowanie jest niewłaściwe. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na niepokojące objawy, takie jak np.: nadmierne używanie przemocy werbalnej lub fizycznej, trudności w kontrolowaniu emocji, a także niskie poczucie własnej wartości i brak empatii.
2. Przyczyny i rodzaje agresji
Przyczyny agresji upatruje się, chociażby w zjawisku agresji wzbudzającej, polegającej na tym, że osoba zostaje pobudzona do takiego zachowania przez oddziaływanie innych. Z kolei, zgodnie z teorią frustracji-agresji autorstwa Dollarda i Millera, frustracja wywołuje trudne emocje, a w przypadku, gdy osoba nie potrafi sobie z nimi poradzić, mogą one prowadzić do agresji. Źródło tej trudności ma czasem swoje korzenie w sposobie wychowania. Gdy w dzieciństwie rodzice prezentowali niezdrowy sposób radzenia sobie z danymi sytuacjami, jest duże ryzyko, powielania go w dorosłości.
Wyróżnia się różne rodzaje agresji. Jednym z nich jest agresja werbalna (agresja słowna), która może przybierać formę obrażania, szyderstwa czy krytykowania. Inną formą jest agresja fizyczna, przybierającą postać np. bicia, czy kopania. Często spotykana jest agresja pasywna (agresja bierna), która nie jest wyrażana wprost. Warto wspomnieć też o agresji instrumentalnej, związanej z wykorzystywaniem przemocy do osiągnięcia określonego celu oraz agresji emocjonalnej – będącej środkiem do wyrażenia przykrych emocji.
3. Napady agresji – jak sobie radzić z agresywną osobą? Jak reagować na agresję?
Napady agresji, zwłaszcza gdy pojawiają się nagle, są bardzo nieprzyjemną sytuacją. Ważne jest, aby wiedzieć, jak sobie radzić z agresywną osobą oraz jakie techniki można stosować, aby przeciwdziałać spotęgowania niepożądanego zachowania.
Przede wszystkim najpierw trzeba zadbać o swoje bezpieczeństwo. Jeśli nasze zdrowie i życie nie są zagrożone, to warto postarać się zrozumieć emocje danej osoby np. poprzez zadawanie pytań. Pozwoli to zidentyfikować, co wywołało taki stan oraz jak można mu zaradzić. Pamiętaj, aby rozmawiać w sposób spokojny i empatyczny. Nie próbuj na siłę zmusić do zmiany zachowania, zamiast tego zaproponuj pomoc w rozwiązaniu problemów.
4. Problemy z agresją, wybuchy agresji – jak poskromić własną agresję?
Problemy z agresją mogą prowadzić do poważnych konsekwencji w różnych obszarach życia. Ponadto wybuchy agresji są szkodliwe nie tylko dla otoczenia, ale także dla własnego zdrowia. Istnieją jednak sposoby, które pomogą poradzić sobie z tą trudnością.
Pierwszym krokiem, aby poskromić własną agresję, jest zrozumienie, co wywołuje wybuchy. Możemy zacząć od prowadzenia dziennika emocji do określenia sytuacji, które nas irytują. Dzięki temu możliwa jest praca nad swoimi reakcjami i lepsze panowanie nad sobą. Poprawę przynosi rozwój umiejętności komunikacyjnych, zwłaszcza asertywnego wyrażania emocji, czyli w sposób stanowczy, jednak bez złości.
Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga lub ćwiczenia oddechowe, także pozwolą powstrzymać wybuchy agresji. Zadbaj też o zdrowy styl życia: pełnowartościową dietę, sen i aktywność fizyczną, ponieważ pozwala to lepiej radzić sobie ze stresem. Warto szukać wsparcia wśród bliskich osób oraz specjalistów, czyli psychoterapeutów, którzy wesprą nas w trudnych chwilach.
5. Gdzie szukać pomocy i treningu zastępowania agresji?
Doświadczając problemów z agresją, należy dążyć do poradzenia sobie z nimi, gdyż w innym przypadku będą negatywnie wpływać na życie i relacje. Jednym z najlepszych sposobów na rozwiązanie tej trudności jest szukanie profesjonalnej pomocy psychologicznej i treningu zastępowania agresji.
Warto zwrócić się do specjalisty, który pomoże nam zrozumieć przyczyny takiego zachowania oraz pokaże, jak praktykować techniki radzenia sobie z nim. Skuteczną metodą jest także uczestnictwo w programach terapeutycznych, takich jak trening zastępowania agresji.
Bardzo ważna jest psychoedukacja na swojej trudności, aby lepiej ją zrozumieć. W tym celu można skorzystać np. z książek, poradników, lub podcastów specjalistów. Ciekawym pomysłem jest również poszukanie grupy osób o podobnym problemie, gdyż zapewnia to wsparcie, motywację do zmiany i zrozumienie.
Bibliografia
- Dollard, J., & Miller, N. E. (1950). Personality and psychotherapy. New York: McGraw-Hill.
- Guarendi, R. (2015). Kontroluj gniew, zapanuj nad agresją. Gdańsk: Videograf II.
- Jankowiak-Siuda, K. (2011). Rodzaje agresji w młodzieży szkolnej. Problemy Wczesnej Edukacji, 11, 70-79.
- Kaczmarek, O. (2010). Trening Zastępowania Agresji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Orzechowski, J. (2018). Asertywność i komunikacja interpersonalna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Pytka E. (2011). Agresja – problem czy wyzwanie? Psychologia w Szkole, 3, 38-47.